________________
आचारचिन्तामणि टीका अध्य. १ उ. ६ स. २ प्रसस्थावरयोःसुखम् ६५५ निध्याय-मनसा समालोच्य, प्रतिलेख्य-विलोक्य सम्यग विज्ञायेत्यर्थः, ब्रवीमि= कथयामि-सर्वेषां प्राणानां प्राणाः सन्ति येषां ते प्राणाः अणिनस्तेषां, सर्वेषां भूतानाम् उत्पत्तिशीलानाम् , सर्वेषां जीवानां कालत्रये जीवनाद् चैतन्यस्वरूपाणामित्यर्थः, सर्वेषां सत्त्वानां सर्वदाऽस्तित्ववताम् , त्रसजीवानाम् , यद्वा-सर्वेषामित्यस्य पुनः पुनरुपादानेन स्थावरा अपि गृह्यन्ते, तेन त्रसानां स्थावराणां च जीवानामित्यर्थः। परिनिर्वाणं सुखं, प्रत्येकम्-एकैकं पृथक पृथगस्ति ।
शब्दव्युत्पत्या विभिन्नार्थबोधकत्वात् प्राणभूतादिशब्दानामुच्चारणं न पुनरुक्तिदोषः । 'निज्झाइत्ता' 'पडिलेहिता' इति पदद्वयेन जीवानां पुनः पुनरनुसन्धान प्रतिलेखनं च सूचितम् , तदेव पुनः पुनर्विधेयतया प्रतिबोधनार्थ
स्वरूप मन से विचार करके तथा सम्यक् प्रकार से जानकर कहता हूँ। सभी प्राणियों का सभी भूतों अर्थात् उत्पत्तिशील जीवों का, सभी जीवों (त्रिकाल में जीवित रहने वालों ) का
और सभी सत्त्वों (सर्वदा अस्तित्व वाले त्रस जीवों) का, अथवा बार-बार ' सव्वेसिं' पदका प्रयोग करने के कारण यह अर्थ लेना चाहिए कि-सभी त्रस और स्थावर जीवों का सुख पृथक्-पृथक् है।
शब्दशास्त्र की दृष्टि से भिन्न-भिन्न अर्थ के बोधक प्राण, भूत आदि शब्दों का उच्चारण करने पर भी पुनरुक्ति दोष नहीं है । अथवा प्राण भूत आदि शब्दों को एक ही अर्थ का वाचक मान लिया जाय तो भी पुनरुक्तिदोष नहीं है। 'निज्झाइत्ता' 'पडिलेहित्ता' इन दो पदों द्वारा जीवों का पुनः पुनः विचार एवं प्रतिलेखन सूचित किया है। उसी को पुनः पुनः विधेयरूप से समझाने के लिए
આદિ સમસ્ત જીનું સ્વરૂપ મનથી વિચાર કરીને તથા સમ્યક્ પ્રકારે જાણીને કહું છું –સર્વ પ્રાણુઓનું, સર્વભૂતેનું અર્થાત્ ઉત્પત્તિશીલ જીવનું, સર્વ જી (ત્રણ કાલ જીવિત રહેવાવાળા)નું, અને સર્વ સત્વે-(સર્વદા અસ્તિત્વવાળા ત્રસ જીવે)નું, अथवा पार वा२ 'सव्वेसिं' पहनी प्रयो। ४२वाना रणे 2. अर्थ देवो नये :સર્વ ત્રસ અને સ્થાવર નું સુખ પૃથ–પૃથક્ છે.
શબ્દશાસ્ત્રની દૃષ્ટિથી ભિન્ન-ભિન્ન અર્થના બેધક પ્રાણ-ભૂત આદિ શબ્દોનું ઉચ્ચારણ કરવાથી પણ પુનરૂક્તિ દેષ આવતું નથી અથવા પ્રાણભૂત આદિ શબ્દોને એકજ અર્થના पाय: मानी सेवाभा यावे तो ५ पुन३स्तिहोष नथी 'निज्झाइत्ता' 'पडिलेहित्ता' २॥ ये પદ દ્વારા જીવને પુનઃ પુનઃ વિચાર અર્થાત્ પ્રતિલેખન સૂચિત કર્યું છે. તેને પુનઃ પુનઃ
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર : ૧
