________________
आचारचिन्तामणि-टीका अध्य० १ उ. ३ मू० ४ अप्कायश्रद्धोपदेशः ४९९
टीकाअत्र लोकशब्देन प्रकरणवशादप्कायलोक एव गृह्यते, तमष्काय-लोकं, 'च'-शब्देनान्याचा कायाश्रितान्, आज्ञया तीर्थङ्करवचनेन, अभिसमेत्य= आभिमुख्येन सम्यक् ज्ञात्वा 'अप्कायादयो जीवाः सन्ती-त्येवमवबुध्येत्यर्थः, अकुतोभयम् नास्ति कुतश्चित्केनापि प्रकारेण प्राणिनां भयं यस्मात्सोऽकुतोभयः= संयमस्तम् अनुपालयेत् इत्यन्वयः। सर्वथा जीवाभिरक्षणरूपसंयमानुपालने सावधानतया यत्नः कार्य इत्यर्थः ।
यद्वाऽकुतोभयोऽकायलोको, यतोऽसौ न कुतश्चिदन्यस्माद्भयमिच्छति, स्वकीयमरणादिभयात् सर्वः पाणिगणः खिन्नो भवति । 'सव्वे जीवा वि
टीकार्थ--मूल सूत्र में दिये हुए 'लोक' शब्द से, प्रकरण के कारण यहां अप्काय-लोक ही समझना चाहिए । 'च' शब्द से अप्काय के आश्रय रहे हुए अन्य जीवों का ग्रहण करना चाहिए । इस प्रकार अप्काय और अप्काय के आश्रित रहनेवाले अन्य जीवों को तिर्थङ्कर भगवान् की आज्ञा से सम्यक् प्रकार जानकर अर्थात् 'अकाय आदि जीव हैं। ऐसा समझ कर संयम का पालन करना चाहिए । 'अकुतोभय' अर्थात् जिस से किसी भी प्राणि को किसी प्रकार का भय न हो ऐसा संयम । सर्वथा जीवरक्षारूप संयम के पालने में सावधान होकर यत्न करना चाहिए।
अथवा--'अकुतोभय' का अर्थ है-अप्कायलोक, क्यों कि वह दूसरे से भय की इच्छा नहीं करता । सभी प्राणो अपनी मृत्यु आदि के भय से खिन्न होते हैं।
अथ:-भूससूत्रमा मापेसा 'लोक' शपथी प्र४२६॥ ४२ म५४ायલેકજ સમજવું જોઈએ. “a” શબ્દથી અષ્કાયના આશ્રયે રહેલા અન્ય જીનું ગ્રહણ કરવું જોઈએ. એ પ્રમાણે અષ્કાય અને અપકાયના આશ્રિત રહેવાવાળા અન્ય જીવોને તીર્થકર ભગવાનની આજ્ઞાથી, સમ્યફ પ્રકારે જાણ કરીને અર્થાત્ “અષ્કાય આદિ
4 छ.' ये प्रमाणे समलने संयम पालन ४२ मे. "अकुतोभय” मर्थात् જેના વડે કોઈપણ પ્રાણીને કઈ પ્રકારને ભય ન હોય એ સંયમ, સર્વથા જીવરક્ષારૂપ સંયમના પાલનમાં સાવધાન થઈને યત્ન કરે જોઈએ.
मथवा 'अकुतोभय'नो अर्थ छ-Aruar, ४।२९ ते मीना तथा ભયની ઈરછા કરતા નથી; સર્વ પ્રાણી પિતાના મૃત્યુ આદિના ભયથી ખિ-દુઃખી થાય છે.
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર : ૧
