________________
४९८
-
आचाराङ्गसूत्रे परिषहादिरूपशत्रुविजयेन संयमिनोऽपि मोक्षमार्ग लब्ध्वा लोकोत्तरवीरा भवन्ति, इति वीरपदेन व्यज्यते, इति सूत्राशयः ॥ मू० ३ ॥
कश्चिन्मन्दधीः शिष्योऽनेकदृष्टान्तर्बोध्यमानोऽपि अप्कायादिजीवेषु न श्रद्दधातोति तमुद्दिश्य कथयति-हे शिष्य ! तब मतिर्यद्यप्यप्कायजीवविषये न परिस्फुरति, तद्विषये विशेषज्ञानाभावात्, तथापि भगवदाज्ञया श्रद्धा नितरां विधेयेत्याशयेनाह-'लोगं च' इत्यादि।
लोगं च आणाए अभिसमेचा अकुतोभयं ॥ सू० ४ ॥
छायालोकं चाज्ञयाऽभिसमेत्य अकुतोभयम् ॥ सू० ४ ॥ दलन करके वीर पदवी पाते हैं, उसी प्रकार परीषह आदि शत्रुओं को जीतने से संयमी मोक्षमार्ग प्राप्त कर के लोकोत्तर वीर कहलाते हैं ।।सू. ३ ॥
कोई मन्दबुद्धिवाला शिष्य अनेक दृष्टान्तों से समझाने पर भी अपकाय आदि के जीवों पर श्रद्धा नहीं करता तो उसे लक्ष्य कर के कहते हैं-हे शिष्य ! यद्यपि तुम्हारी बुद्धि अपकाय के जीवों के विषय में नहीं दौडती, क्यों कि तुम्हें उस विषय का विशेष ज्ञान नहीं है, फिर भी भगवान् की आज्ञा से अवश्य ही श्रद्धा रखनी चाहिए । इस आशय से कहते हैं-' लोगं च' इत्यादि ।
मूलार्थ--भगवान् की आज्ञा से ( अप्कायरूप ) लोक को सम्यक् प्रकार से जानकर संयम का पालन करना चाहिए ॥ सू. ४ ॥ નાશ કરીને વીર પદવી પ્રાપ્ત કરે છે, તે પ્રમાણે પરીષહ આદિ શત્રુઓને જીતવાથી સંયમી પણ મેક્ષમાગ પ્રાપ્ત કરીને કેત્તર વીર કહેવાય છે. (સૂ. ૩)
કઈ મંદબુદ્ધિવાળા શિષ્ય અનેક દષ્ટાન્તથી સમજાવ્યા છતાં પણ અપૂકાય આદિને છ પર શ્રદ્ધા નથી કરતા તે તેને લક્ષ્યરૂપ રાખીને કહે છે કે – હે શિષ્ય! હજી સુધી તમારી બુદ્ધિ અપકાયના જી વિષયમાં દેડતી નથી. (કામ કરતી નથી) કારણ કે તમને આ વિષયનું વિશેષ જ્ઞાન નથી તે પછી ભગવાનની આજ્ઞાથી અવશ્ય જ श्रद्धा रामवी नेऽन्य. से माशयथी ४ -- लोगं च' त्याहि.
મૂલાથ–ભગવાનની આજ્ઞાથી (અપ્લાયરૂ૫) લોકને સમ્યફ પ્રકારથી જાણીને संयमनु पासन ४२ न . (सू. ४)
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર : ૧
