________________
-
-
३८८
आचारागसूत्रे यादिकर्मणां कारणीभूतस्य प्राणातिपातस्य निष्पत्तिस्त्रिक्रियतया, चतुष्क्रियतया पश्चक्रियतया वा त्रिधा भवति । एवं चतुर्विंशतिदण्डकेषु विज्ञेयम् ।
मृगवधोधतस्य क्रियामृगवधोद्यतो लुब्धकः खलु वनपर्वतजलाशयादिषु मृगवधार्थ गत्वा मृगग्रहणाय गर्तादिकं तबन्धनाथं च पाशं रचयति, तदा मृगवधार्थ गमनगर्तपाशादिकरणात् तस्य कायिक्यादिकाः क्रिया भवन्ति । तत्र गमनधावनग्रहणादिना गमनादिकायचेष्टारूपा कायिकी, गर्तपाशादिरूपेणाधिकरणेन निवृत्ता क्रिया आधिकरणिकी, यश्च मृगेषु प्रद्वेषस्तेन निवृत्ता प्राद्वेषिकी क्रिया भवति । प्राणातिपात की निष्पत्ति कहीं तीन, चार तथा कहीं पांच क्रियाओं से, ऐसे तीन प्रकार से होती है । चौवीसों दण्डकों में इसी प्रकार समझना चाहिए ।
मृगवध में उधतको क्रियामृग मारने के लिए उद्यत हुआ शिकारी वन पर्वत और जलाशय आदि में मृगका वध करने के लिए जाकर मृग पकडने के लिए खड़ा बनाता है और उसे बांधने के लिए जाल रचता है। उस समय मृगवध के लिए गमन करने से, तथा खड्डा एवं पाश तैयार करने से, उसे कायिकी आदि क्रियाएँ लगती हैं। जाना दौडना, पकडना आदि से कायिकचेष्टारूप कायिकी क्रिया लगती है। खडा और जालरूप अधिकरणों के कारण आधिकरणिकी क्रिया होती है, मृग पर होने वाले द्वेष के कारण
કર્મોના કારણભૂત પ્રાણાતિપાતની ઉત્પત્તિ કેઈ સ્થળે ત્રણ, કોઈ ઠેકાણે ચાર તથા કેઈ ઠેકાણે પાંચ કિયાએથી એવા ત્રણ પ્રકારથી હોય છે. વીશેય દંડકમાં આ પ્રમાણે સમજવું જોઈએ.
મૃગવધમાં તૈયાર થનારને કિયા
મૃગને મારવા માટે તૈયાર થયેલે શિકારી વન, પર્વત અને જલાશય આદિમાં મગને વધ કરવા માટે જઈને મૃગ પકડવા માટે ખાડે બનાવે છે, અને તેને બાંધવા માટે જાલ રચે છે તે સમયે મૃગના વધ માટે ગમન કરવાથી, તથા ખાડે અને પાશ તૈિયાર કરવાથી તેને કાયિકી આદિ ક્રિયાઓ લાગે છે. જવું, દેડવું, પકડવું આદિથી કાયિક येष्टा ५ कायिकी जिया दागे छे. मा. अन ६३५ मधिरना ४२0 आधिकरणिकी
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર : ૧
