________________
आचारचिन्तामणि टीका अध्य.१ उ.१ सू.५ लोकवादिम० २९७
रत्नप्रभादयः सप्त नरकभूमयः। तत्र भवा नारकाः सप्तविधाः, तेषां पर्याप्तापर्याप्तभेदेन द्वैविध्ये चतुर्दश भेदाः
मनुष्याणां त्र्युत्तरशतत्रयं (३०३) भेदाः पूर्वमेव तत्मकरणे सुस्पष्टं कथिताः।
देवानामष्टनवत्युत्तरशत (१९८) भेदाः। तत्र भवनपतीनां दश भेदाः असुरकुमारादयः। परमाधार्मिकाः पञ्चदश। एवं (२५)पञ्चविंशतिर्भेदाः । व्यन्तराणां षविंशतिर्भेदाः। तत्र पिशाचादयः षोडश, अन्नज़ंम्भकादयो दश (२६)। ज्योतिष्कानां दश भेदाः । तत्र चन्द्रादयः पञ्च । तेषां पञ्चानां चर-स्थिरभेदेन द्वैविध्ये दश भेदाः (१०) सन्ति । वैमानिकानामष्टत्रिंशद् भेदाः। तत्र सुधर्मादयो द्वादश, सारस्वतादयो नव, किल्विषिकास्त्रयः, ग्रैवेयकाः-भद्रादयो
रत्नप्रभा आदि सात नरकभूमियों में सात प्रकार के नारकी हैं। उनके पर्याप्त, अपर्याप्त भेद करने से चौदह भेद होते हैं।
मनुष्यों के तीनसौ तीन (३०३) भेद पहले स्पष्ट कहे जा चुके हैं।
देवों के एकसौ अट्रानवे (१९८) भेद हैं। वे इस प्रकार-भवनपतियों के असुरकुमार आदि दस, परमाधार्मिक पन्द्रह, सब पच्चीस (२५) भेद हुए। व्यन्तरों के छव्वीस भेद हैं-सोलह पिशाच आदि और दस अन्नज़ंभक आदि (२६)। चन्द्रमा आदि पांच के चर और अचर भेद होने से ज्योतिष्क देवों के दश (१०) भेद हैं। वैमानिकों के अडतीस भेद हैं-सुधर्म आदि बारह, सारस्वत आदि नौ, किल्विषिक आदि तीन, भद्र आदि प्रैवेयक नौ, विजय आदि पांच अनुत्तर विमान (३८)। इन सब का योग करने से
રત્નપ્રભા આદિ સાત નરકભૂમિઓમાં સાત પ્રકારના નારકી છે. તેના પર્યાપ્ત અને અપ્ત ભેદ કરવાથી ચૌદ ભેદ થાય છે.
મનુષ્યના ત્રણત્રણ (૩૦૩) ભેદ પ્રથમ સ્પષ્ટ કહી ચૂક્યા છીએ. દેના એક અઠણું (૧૯૮) ભેદ છે. ભવનપતિના અસુરકુમાર આદિ દસ, પરમાધામી પંદર, સર્વ પચીસ ભેદ થયા. વ્યક્તિના છવીસ ભેદ છે–સેળ પિશાચ આદિ, અને દસ અન્નજ ભકઆદિ. ચંદ્રમા આદિ પાંચના ચર અને અચર ભેદ હોવાથી તિષ્ક દેના દશ (૧૦) ભેદ છે. વૈમાનિક દેના આડત્રીસ(૩૮) ભેદ છે–સુધર્મ આદિ બાર, સારસ્વત આદિ નવ કિવિષિક આદિ ત્રણ, ભદ્ર આદિ ગ્રેવેક નવ, વિજય આદિ પાંચ અનુત્તર વિમાન, આ સર્વને એક प्र. आ.-३८
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર : ૧
