________________
१९२
आचाराङ्गसूत्रे अभावाज्जीवः पूर्वभवं न जानाति ।
___ "अण्णयरीओ वा दिसाओ" इति। यावत्यो दिशः सन्ति तत्र कस्याश्चिदेकस्या दिशः समागतोऽस्मीति स्वागमनावधिदिशं सामान्यरूपेणापि न जानन्ति कतिचन संज्ञिनः, सर्वदिग्ज्ञानाभावेनान्यतरदिगज्ञानासंभवादिति भावः ।
"अणुदिसाओ वा” इति । ईशानादयः कोणरूपा विदिशोऽनुदिशः । तासां मध्ये कस्याश्चिदेकस्या अनुदिशः समागतोऽस्मीति सामान्यरूपेण, तथैशान्या आग्नेय्या इत्यादि विशेषरूपेण च स्वागत्यवधिभूताया अनुदिशो ज्ञानं न भवतीत्यभिप्रायः।
अथ दिशः कति सन्ति ? उच्यते-संक्षेपतो द्रव्य-भाव-भेदेन दिशा द्विविधा। अपना पूर्व भव नहीं जानता।
'अण्णयरीओ वा दिसाओ' अर्थात् जितनी दिशाएं हैं, उनमें किसी भी एक दिशा से मैं आया हूँ, इस प्रकार अपने आगमन की दिशा को सामान्यरूप से भी कितनेक संज्ञी नहीं जानते हैं । क्यों कि सभी दिशओं के ज्ञानके अभाव में किसी एक दिशा का ज्ञान होना असम्भव ही है । 'अणुदिशाओ वा' ईशान वगैरह कोगरूप विदिशाओं को अनुदिशा कहते हैं। उनमें से सामान्यरूप से किसी भी एक दिशा से मैं आया हूँ, या विशेषरूप से ईशान, आग्नेय आदि विदिशा से मैं आया हूँ, ऐसा ज्ञान नहीं होता।
प्रश्न-दिशाएँ कितनी हैं ?
उत्तर-संक्षेप से दिशा के दो भेद हैं-द्रव्य-दिशा, और भाव-दिशा। पूर्व, અભાવથી જીવ પિતાના પૂર્વભવને જાણતા નથી.
'अण्णयरीओ वा दिसाओ' अर्थात् २८मी दिशामा छ, तमांथी ध ५६५ એક દિશાથી હું આવ્યો છું. આ પ્રમાણે પોતાના આગમનની દિશાને સામાન્ય રૂપથી પણ કેટલાંક સંજ્ઞી જાણતા નથી. કેમકે સર્વ દિશાઓના જ્ઞાનના અભાવથી
से हिशानुज्ञान ते असम छ. 'अणुदिसाओ वा' शान पोरे ! રૂ૫ વિદિશાઓને અનુદિશા કહે છે. તેમાંથી સામાન્યરૂપે કઈ પણ એક દિશાથી હું આવ્યો છું, અથવા વિશેષરૂપથી ઈશાન આગ્નેય આદિ વિદિશાએથી હું माये। छु. मेधुं ज्ञान थनथी.
પ્રશ્ન–દિશાઓ કેટલી છે ? ઉત્તર–સંક્ષેપથી દિશાના બે ભેદ છે—દ્રવ્ય દિશા અને ભાવદિશા. પૂર્વ, પશ્ચિમ,
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર : ૧
