________________
आचारागसूत्रे
पुद्गलानामुपकार:
शरीरवाङ्मनःप्राणादयः पुद्गलपरिणामा गमनाऽऽदान-वचन-चिन्तनप्राणनादिभावेन जीवानुपकुर्वन्ति, अतः शरीराधाकारेण पुद्गला जीवानामुपकारं कुर्वन्ति । तत्र शरीरं पञ्चविधम् , औदारिकं, वैक्रियम्, आहारकं, तैजसं, कार्मणं चेति ।
अथ जीवानां ये मुखदुःखजीवितमरणरूपाः परिणामा भवन्ति तत्र सुखादिरूपेण जीवपरिणामे निमित्तं पुद्गला इति सिद्ध जीवोपकारित्वं पुद्गलानाम् ।
पुद्गलों का उपकार
शरीर, वचन, मन और प्राण आदि पुद्गलों के परिणामविशेष-गमन, आदान, वचन, चिन्तन और प्राणन ( सांस लेना) आदिरूप से जीवों का उपकार करते हैं अतः शरीर आदि के रूप में पुद्गल ही जीवों का उपकार करते हैं । इनमें शरीर पांच प्रकार का है(१) औदारिक (२) वैक्रिय (३) आहारक (४) तैजस और (५) कार्मण ।
प्राणियों में सुख दुःख जीवन और मरण रूप जो परिणाम होते हैं, उन सब परिणामों में पुद्गल कारण है, अतः यह सिद्ध हुआ कि पुद्गल जीवों का उपकार करते हैं।
પુદ્ગલેને ઉપકાર
શરીર, વચન, મન અને પ્રાણ આદિ પુદ્ગલેના પરિણામવિશેષ-ગમન, આદાન, વચન, ચિંતન અને પ્રાણન (શ્વાસ લે) આદિ રૂપથી જીવને ઉપકાર કરે છે, એટલે શરીર આદિના રૂપમાં પુદ્ગલ જ ને ઉપકાર કરે છે, તેમાં શરીર પાંચ
२॥ छ-(१) मोहारिस, (२) वैठिय, (3) माडा२४, (४) तेस मन (५) भए.
પ્રાણીઓમાં સુખ, દુઃખ, જીવન અને મરણરૂપ જે પરિણમન થાય છે, તે સર્વ પરિણામમાં પુદ્ગલ કારણરૂપ છે. તેથી એ સિદ્ધ થાય છે કે પુદ્ગલ જીવે ઉપકાર કરે છે.
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર : ૧
