________________
બૂત લડાયક કિલ્લે બનેલું હોવાથી લેકમાં તે
હમીરગઢ: નામથી પ્રસિદ્ધિ પામ્યું જણાય છે. પ્રાચીન તીર્થમાલાઓ અને પટ્ટાવલીઓમાં પણ આ ગામનું નામ હમીરપુર અને હમીરગઢ આપેલું જોવામાં આવે છે. તેથી આ ગામનાં ઉપર્યુક્ત નામે તથા તેની પ્રાચીનતા પુરવાર થાય છે.
ઉપર્યુક્ત એક પ્રમાણ સિવાય આ નગરની ઉત્પત્તિ માટે બીજા ઉલ્લેખો મને મળ્યા નથી, તેમજ આ રાજ્યના અને તેના રાજાઓના ઇતિહાસ કે જાહજલાલી સંબંધી તથા તેના નાશ સંબંધી પણ કંઈ વિશેષ જાણવામાં આવ્યું નથી. ઈતિહાસતત્ત્વનિષ્ણાત મ. મ. રાવબહાદૂર ગૌરીશંકર હીરાચંદ ઓઝા જેવાએ પણ પોતે લખેલા “ની પાર ઉત્તરમાં હમીરપુરનું નામ આપવા સિવાય તેની ઉત્પત્તિ, જાહજલાલી કે નાશ સંબંધી કશુંય લખ્યું નથી. નાશ –
આ નગર અને કિલ્લાને નાશ કેણે અને ક્યારે કર્યો? અથવા શાથી થયો? તે સંબંધમાં કંઈ જાણુવામાં આવ્યું નથી. સંભવ છે કે મુસલમાની ફાજોના આક્રમણથીર ચોર-લૂંટારા-ડાકુઓના અત્યાચારથી કે
૨. શ્રી જ્ઞાનવિમલસૂરિજીએ વિ. સં. ૧૭૫૫ માં રચેલી તીર્થમાલામાં હમ્મીરગઢમાં ચાર જિનમંદિર વિદ્યમાન હેવાનું
