Page Text
________________
Correतुतयः] स्तुतिचतुर्विंशतिका
૨૫ તથાપિ રતિની પ્રાર્થના ધ્યાનમાં લઈને ફરી તેને પ્રદ્યુમ્ન તરીકે ઉત્પન્ન થવા દીધો. આથી કરીને એને “પ્રદ્યુમ્ન” સંબોધવામાં આવે છે. આ પ્રમાણે હિંદુ શાસ્ત્રો-પુરાણ પ્રમાણે કંદર્પ એ જીવતી જાગતી વ્યક્તિ છે અને તેનાં કંદર્પ, રતિ-પતિ, મન્મથ, મદન, અનંગ, અંગજ ઈત્યાદિ અનેક નામે છે. અત્રે એ ધ્યાનમાં રાખવું કે આવું કંદર્પનું હિંદુ શાસ્ત્રમાં બતાવેલું સ્વરૂપ અલંકાર-દષ્ટિ સિવાય અન્ય કઈ દષ્ટિએ જૈન શાસ્ત્રને માન્ય નથી. - હવે જે આ શ્લેકમાં “કંદર્પને “અંગજ એવું નામ આપ્યું છે તેનું તાત્પર્ય શું છે તે તરફ દષ્ટિપાત કરીએ. આના સંબંધમાં એટલું જ કહેવું બસ છે કે કંદર્પ અન્યના અંગમાંથી ઉત્પન્ન થતું હોવાથી તેનું એ નામ ચરિતાર્થ થાય છે. વિશેષમાં એવી શંકા ન કરવી કે “અંગજ” शम्ने! अर्थ तो 'पुत्र' थाय छे, पास्ते तेन अर्थ 'म थाय १३ ? भअंगजो मन्मथे सुते' सेभ श्रीभन्य-द्रयायत अनेअर्थसोशमाथी २४ शाय छे. श्रुतदेवता-स्मरणम्
शीतांशुधिषि यत्र नित्यमदधद् गन्धाढ्यधूलीकणान्
आली केसरलालसा समुदिताऽऽशु भ्रामरीभासिता । पायाद् वः श्रुतदेवता निदधती तत्राब्जकान्ती क्रमौ नालीके सरलाऽलसा समुदिता शुभ्रामरीभासिता ॥ ४ ॥
-शार्दूल.
टीका शीताविति । 'शीतांशुत्विषि' मृगाङ्कभासि । 'यत्र' यस्मिन् । 'नित्यमदधत् । सततं पीतवती । 'गन्धाढ्यधूलीकणान्' गन्धेन आढ्या ये धूलोकगा:-किञ्जल्कबिन्दवस्तान् । 'आली' पङ्किः । 'केसरलालसा' केसरेषु-पद्मगर्भपक्ष्मसु बकुलेषु वा लालसा-लम्पटा । ' समुदिता' मिलिता । 'आशु' शीघ्रम् । 'भ्रामरी' भ्रषरसम्बन्धिनी । 'इभासिता' इभेषु द्विपेष्वासिता. स्थिता मदलोल्यात्, इभवत् असिता वा । भ्रमरावल्या विशेषणानि । 'पायात् ' रक्षतु । 'व' युष्मान् । ' श्रुतदेवता' वाग्देवी । 'निदधती' स्थापयन्ती । तत्रानकान्ती क्रयौ। तत्रतस्मिन् अब्जकान्ती-पद्मद्युती क्रमौ-पादौ । 'नालीके' पङ्कने । “सरला' कौटिल्यहीना । 'अलसा' विश्रब्धा । “ समुदिता' मुदितं-हर्षः सह मुदितेन वर्तते या सा । 'शुभ्रा। शुक्लच्छविः। 'अमरीभासिता' अमरीभिः-अप्सरोभिर्भासिता । वाग्देवीविशेषणानि । यत्राली भ्रामरी गन्धाढ्यधूलीकणान् अदधत् तत्र नालीके क्रमौ निदधती श्रुतदेवता पाया व इति संबन्धः ॥४॥
१ 'भ्रामरी भासिता' इत्यपि पदच्छेदः ।
| SR No. | 006285 |
| Book Title | Stuti Chaturvinshatika Sachitra |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Hiralal R Kapadia |
| Publisher | Agmoday Samiti |
| Publication Year | 1926 |
| Total Pages | 478 |
| Language | Hindi |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 13 MB |