________________
ભીતરની વૈભવી દુનિયા વૈરાગ્યની પ્રાપ્તિ મમત્વનો – મારાપણાનો છેદ જ ઉડાડશે ને !
અને પરનો છેદ ઊડ્યો તો બચ્યું તે પોતાનું. આત્મકસારતા. આત્મા સિવાયનું બધું જ હવે અસાર, નિરર્થક લાગે.
પૂ. ચિદાનંદજી મહારાજ કહે છે : પુદ્ગલ ખલ સંગી પરે, સેવે અવસર દેખ; તનું અશક્ત કર્યું લાકડી, જ્ઞાન ભેદ પદ લેખ.
લાકડીનો ટેકો કોણ લે? ‘તનુ અશક્ત. શરીરે અશક્ત હોય તે. એ જ રીતે પુલ રૂપી ખલ-દુષ્ટ વ્યક્તિત્વનો સંગ આત્મા ક્યારે કરે ? જ્યારે પુદ્ગલ - ખાવાના પદાર્થો વગેરે - વગર ન રહી શકાય ત્યારે.
પણ, એક - બે કે ચાર દિવસ ભોજન વગર રહી શકાય તો ખાદ્યપદાર્થોની સંગત સાધક નહિ જ કરે.
અને, કદાચ ભોજન વગેરેની ક્રિયા થાય ત્યારેય સાધકને તેમાં રસ નહિ હોય અને તેથી એ આત્મકસાર જ બની રહેશે.
આત્મકસારતા આવી. હવે પરની કોઈની/કશાની અપેક્ષા ન રહી. નિરપેક્ષ દશામાં મહાલે સાધક.
યથાખ્યાત ચારિત્રમાં તો આ નિરપેક્ષ દશા એટલી ગાઢ બને છે કે મોક્ષની ઇચ્છા પણ રહેતી નથી.
નિરપેક્ષ દશા. આત્મકસારતાથી આવેલ નિરપેક્ષ દશા.
નાગભટ્ટ બહુ મોટા વિદ્વાન હતા. ગામની બહાર, જંગલમાં એક ઝૂંપડીમાં રહેતા. આખો દિવસ શાસ્ત્રો વાંચ્યા કરે, લખ્યા કરે. અને આ જ્ઞાનાનન્દમાં ભોજનની તો યાદ પણ ક્યાંથી આવે ? કોઈક આપી ગયું ભોજન તો ખાઈ લીધું.
૭. અધ્યાત્મબાવની - ૧૬.
સાધનાપથ
૫૭
