________________
धर्मपरीक्षा-१२
१९१
विध्यन्तीभिजनं सर्व कटाक्षणमार्गणः। न यस्य विध्यते चेतस्तं देवं 'नमत त्रिषा ॥१९ । युग्मम् । विहाय पावनं योगं शंकरः शिवकारणम् । शरीराधंगतां चक्रे पार्वती येने भाषितः ॥२० विष्णुना कुर्वतावेशं यदीयं सुखकाक्षिणा। अकारि हृदये पो गोपीनखविदारिते ॥२१ दृष्टवा दिव्यवधूनृत्यं ब्रह्माभूच्चतुराननः। वृत्तं तणमिव त्यक्त्वा ताडितो येने सायकैः ॥२२ दुर्वारर्गिणैस्तीक्ष्णैर्येनहित्य पुरंदरः। सहस्र भगतां नीतः कृत्वा दुष्कोतिभाजनम् ॥२३ शासिताशेषदोषेण सर्वेभ्यो ऽपि बलीयसा । यमेन बिभ्यतान्तःस्था छायाकारि प्रिया यतः ॥२४ मुखीभूतो ऽपि देवानां त्रिलोकोदरवर्तिनाम् ।
प्रावानोकहवर्गेषु वह्निर्येने प्रवेशितः ॥२५ १९) १. जगत्त्रये गर्जति यस्य डिण्डिमो न को ऽपि मल्लो रणरङ्गसागरे।
विनिर्जितो येन महारिमन्मथः स रक्षतां वः परमेश्वरो जिनः॥ २०) १. कामेन । २. चकितः। २१) १. क कामस्य । २. लक्ष्मीः । ३. कथंभूते हृदये। २२) १. कामेन । २. बाणैः । २३) १. क कामेन। २४) १. निराकृताशेषदोषेण । २. भीतेन । ३. कामात् । २५) १. क कामेन । बाणोंके द्वारा अन्य सब जनोंको बेधा करती हैं उनके द्वारा भी जिसका मन कभी नहीं भेदा जाता है वही देव हो सकता है। उसको मन, वचन व कायसे नमस्कार करना चाहिए ॥१७-१९॥
जिस कामदेवके कहनेपर-जिसके वशीभूत होकर-महेश्वरने कल्याणके कारणभूत पवित्र तपको छोड़कर पार्वतीको अपने आधे शरीरमें अवस्थित कर लिया, जिसका आज्ञाकारी होकर विष्णुने सुखकी अभिलाषासे गोपियोंके नखोंसे विदीर्ण किये गये अपने वक्षस्थल में लक्ष्मीको स्थान दिया, जिसके द्वारा बाणोंसे विद्ध किया गया ब्रह्मा दिव्य स्त्री-तिलोत्तमा–के नृत्यको देखकर संयमको तृणके समान छोड़ता हुआ चार मुखवाला हुआ, जिसने दुर्निवार तीक्ष्ण बागोंसे विद्ध करके इन्द्रको सौ योनियोंको प्राप्त कराते हुए अपकीर्तिका पात्र बनाया, जिससे भयभीत होकर समस्त दोषोंको शिक्षित करनेवाले व सबमें अधिक बलवान यमने छाया नामकी कुमारीको प्रियतमा बनाकर अपने भीतर स्थापित १९) इ भिद्यन्तीभिर्जनं; अ ब भिद्यते for विष्यते । २२) अ स्यात् for अभूत् । २३) ड इ दुष्कृत्यभाजनम् । २४) अ ड इ ततः for यतः।