________________
आगम
(०५)
प्रत
सूत्रांक
[४३७
४६८]
गाथा
दीप अनुक्रम
[५२९
•५६२]
श्रीभग लघुवृत्तौ
JOCCXICILIJOLDOGS
“भगवती" - अंगसूत्र- ५ ( मूलं + वृत्तिः) भाग - २
शतक [१२], वर्ग [-] अंतर् शतक [-] उद्देशक [१-१०], मूलं [ ४३७-४६८] + गाथा
कास्स्युः, अत्र गांथा - "कोडिसहस्सपुहुत्तं जईण तो थोवियाउ चरणाया । नाणाया णंतगुणा पहुच सिद्धे य सिद्धाओ ॥ १ ॥ होंति कसायायाओ गंतगुणा जेण ते सरागाणं। जोगाया भणियाओ अजोगिवजाण तो अहिया || २ || जं सेलेसिगयाणं लद्धी विरियं तओ समधियाओ । उबओगद वियदंसण सव्वजियाणं तओ अहिया || ३ ||" अथात्मनः खरूपमाह-'आया भंते 'ति (सू. ४६७) आत्मा ज्ञानं, योऽयमात्माऽसौ ज्ञानं न तयोर्भेदः, अथात्मनोऽन्यत् ज्ञानं इति प्रश्नः, उत्तरं तु आत्मा स्यात् ज्ञानं, सम्यक्त्वे सति तस्य मतिज्ञानादिस्वभावत्वात् तस्य स्यादज्ञानं मिध्यात्वे सति तस्य मत्यज्ञानादिखरूपत्वात् ज्ञानं पुनर्नियमादात्मा आत्मधर्मत्वात् ज्ञानस्य, न च सर्वथा धर्मो धमिणो भिद्यते, सर्वथा भेदे हि विप्रकृष्टगुणिनो गुणमात्रोपलब्धौ प्रतिनियतगुणिविषय एव संशयो न स्यात्, तदन्येभ्योऽपि तस्य भेदाविशेषाद्, दृश्यते च यदा कश्चिद् दूरतः किमपि शुकं पश्यति तदा किमियं पताका किमियं बलाकेत्येवं प्रतिनियतगुणिविषयोऽसौ नापि धमिणो धर्म्मः सर्वथैवाभिन्नः, सर्वथैवाभेदे हि संशयानुत्पत्तिरेव, गुणग्रहणत एव गुणिनोऽपि गृहीतत्वाद्, अतः कथञ्चिदभेदपक्षमाश्रित्य ज्ञानं पुनर्नियमादात्मेत्युच्यते, इह चात्मा ज्ञानं व्यभिचरति, ज्ञानं त्वात्मानं न व्यभिचरति, खदिरवनस्पतिवदिति सूत्रार्थः । अमुमेवार्थं दण्ड के निरूपयन्नाह - 'आये'त्यादि, नारकाणामात्मा - आत्मस्वरूपं ज्ञानं उतान्यन्नारकाणां ज्ञानं १, तेभ्यो व्यतिरिक्तमित्यर्थः इति प्रश्नः, उत्तरं तु आत्मा नारकाणां स्यात् ज्ञानं, सम्यग्दर्शनभावात्, | स्यादज्ञानं मिध्यादृग्भावात्, ज्ञानं पुनः 'से'ति तन्नारकसम्बन्धि आत्मा, न तद्व्यतिरिक्त इत्यर्थः, 'आया भंते! पुढवित्ति आत्मा आत्मस्वरूपमज्ञानं उतान्यत्र तेषां उत्तरं तु आत्मा तेषामज्ञानरूपः, नान्यत् तेभ्य इति भावार्थः । दर्शनसूत्राण्यप्येवं - नवरं सम्यग्दृष्टिमिथ्यादृष्ट्योर्दर्शनस्याविशिष्टत्वात् आत्मा दर्शनं दर्शनमप्यात्मैवेति वाच्यं यत्र हि धर्म्मविपर्ययो नास्ति तत्र नियम
मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित.. आगमसूत्र [०५], अंगसूत्र [०५] "भगवती" मूलं एवं दानशेखरसूरि-रचिता वृत्तिः
~87~
१२ श०
१० उद्दे.