________________
आगम
"भगवती'- अंगसूत्र-५ (मूलं+वृत्तिः ) भाग-२ शतक [११], वर्ग H, अंतर्-शतक H. उद्देशक [१-१२], मूलं [४०८-४३६] + गाथा
(०५)
प्रत
सूत्रांक
[४०८४३६]
गाथा
श्रीभगतं स्यादित्यतोऽभिधीयते 'यावीसे' त्यादि, द्वाविंशत्यधिकशततमभागरूपेण मुहूर्तभागेनेत्यर्थः, अथ घटिका २ प्रति कियन्तो ११ लघुवृत्ती भागाः स्युरिति, उच्यते, द्वाविंशत्यधिकभागशतमीक्रियते, तदद्धीकरणे लब्धा एकस्यां घट्यामेकषष्टिः, द्विगुणीकरणे जातं घटि
१.उद्दे. काद्वयमिति मुहूर्ते द्वाविंशत्यधिकभागशतं, इत्थं तृतीयघट्यामप्येतावन्तः स्युस्तेनैकपष्टिस्त्रिगुणीकरणे साद्धों मुहूर्तो घटिकात्रयमितरुयशीत्यधिकदिनरूपभागशतेन पण्मासे २ वर्द्धते हीयते च, 'आसाढपुण्णिमाए'त्ति इहापाढपूर्णिमास्यामिति यदुक्तं तत्प-11 श्वसांवत्सरिकयुगस्यान्तिमवर्षापेक्षयाऽबसेयं, यतस्तत्रैवाषाढपूर्णिमास्यां अष्टादशमुहूनों दिवसः स्यात् , अर्द्धपञ्चमुहर्ता च तस्मात्पौ|रुषी स्यात् , वर्षान्तरे तु यत्र दिवसे कर्कसङ्क्रान्तिः स्यात् तत्रैवासौं भवतीति शेयं, एवं पौषपूर्णिमास्यामप्यौचित्येन वाच्यमिति ।। | अनन्तरं रात्रिदिवसयोर्वेषम्यमभिहितमथ तयोरेव समतां दर्शयति-'चित्तासोयपुण्णिमासु णं'ति इत्यादि यदुच्यते तद्वयवहा
रनयापेक्षं, निश्चयतस्तु कर्कमकरसङ्क्रान्तिदिनादारभ्य यत् द्विनवतितममहोरात्रं तस्थाढ़ें समदिनरात्रिप्रमाणतेति, तत्र च पश्चदशमुहर्ने । दिने रात्रौ वा चतस्रः पौरुष्यः स्युः, चत्वारः प्रहरा इत्यर्थः, तत्र पौरुप्या २त्रयो मुहूर्ताः, एवं चतस्रः पौरुष्यखिभिमुहगुणिता | जाता द्वादश मुहूर्ताः, अवशिष्टाखयो मुहूर्ताश्च पौरुष्यश्चतस्रः, तेन कियन्तो भागास्समायान्ति इति !, उच्यते, मुहूर्तस्य घटीद्ध| यमानत्वात् मुहर्तत्रिके द्विगुणिते षट् घटिकाः, तत्र पौरुषीं प्रत्येका घटी, एवं चतसृषु पौरुपीषु घटीचतुष्कं, अथ घटीद्वयमब|शिष्यते, तत्र घट्याः पष्टिपलमानत्वात् घटीयुग्मे १२० पलानि स्युः, तत्र पौरुषी २ प्रति त्रिंशति पलानि, एवं चतसृषु, त्रिंशतचतुर्गुणने १२० पलानि जातानि । 'चउभागमुहुत्त'त्ति एक मुहूर्त १२० पलरूपं तस्य महर्जस्य चत्वारो भागाः क्रियन्ते, १७४॥ एवंविधं चतुर्भागमुहूर्त तत्रैकसिन् २ भागे ३० पलानि एवं मुहूर्तभागत्रये नवतिपलानि, तानि च चतसृषु पौरुषीषु स्थाप्यंते, ततः
दीप अनुक्रम [४९४५२८]
मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र-०५], अंगसूत्र-[०५] “भगवती" मूलं एवं दानशेखरसूरि-रचिता वृत्तिः
~54~