________________
आगम
"भगवती'- अंगसूत्र-५ (मूलं+वृत्तिः ) भाग-२ शतक [११], वर्ग H, अंतर्-शतक H. उद्देशक [१-१२], मूलं [४०८-४३६] + गाथा
(०५)
प्रत
श्रीभग०
सूत्रांक
लघुवृचौ
[४०८४३६]
+
धर्मास्तिकायस्यैकत्राकाशप्रदेशे प्रदेश एवास्ति, तथापि देशः अवयव इत्यनान्तरत्वेनावयवमात्रस्यैव विवक्षितत्वान्निरंशतायाश्च तत्र | सत्या अप्यविवक्षितत्वाद्धर्मास्तिकायदेश' इत्युक्तं । प्रदेशस्तु निरुपचरित एवास्तीत्यत उच्यते-'धम्मस्थिकायस्स पदेसे'त्ति, एवमहम्मत्थिकायस्सवित्ति नो अहम्मस्थिकाए अहम्मत्थिकायस्स पदेसेइत्येवमधर्मास्तिकायमूत्रं वाच्यमित्यर्थः,'अद्धासमओ नत्थि, अरूवी चउविह'त्ति ऊर्ध्वलोके अद्धासमयो नास्तीति अरूपिणश्चतुर्दा धर्मास्तिकायदेशादय ऊर्ध्वलोकस्यैकत्राकाश- प्रदेशे स्युरिति, 'लोगस्स जहा अहेलोगस्स'त्ति अधाक्षेत्रलोकस्य एकत्राकाशप्रदेशे यद्वक्तव्यमुक्तं तल्लोकस्याप्येकत्राकाशप्रदेशे || वाच्यमित्यर्थः, तच्चेदम्-'लोगस्स णं भंते ! एगम्मि आगासपदेसे किं जीवा पुच्छा ?, गोयमा! नो जीवे'त्यादि प्राग्वत् ,'अहो| लोयखित्तलोये अणंता वण्णपज्जव'चि अधःक्षेत्रलोके अनन्ता वर्णपर्यवाः, एकगुणकालादीनामनन्तगुणकालकाधवसानानां | पुद्गलानां तत्र भावात् , अलोकसने 'नेवस्थि गुरुलहपजव'त्ति गुरुलघुपर्यवोपेतद्रव्याणां पुद्गलादीनां तत्राभावात् । 'पुरस्थाभिमुहे'त्ति (स. ४२०) मदपेक्षया 'आसत्तमकुलवंसे'त्ति कुलरूपो बंशः प्रहीणः स्वात् , आसप्तमादपि वंशात् , सप्तमं बंशं यावदित्यर्थः 'गयाओ से अगए असंखेजइभागे'ति ननु पूर्वादिषु दिक्ष प्रत्येकमर्द्धरज्जुप्रमाणत्वाल्लोकस्योर्धाधव किश्चिब्यूनाधिकसप्तरज्जुत्वात् तुल्यया गत्या गच्छतां देवानां कथं षट्सु दिक्षु गतं क्षेत्र असङ्ख्यातभागमात्र अगतात्तु गतमसङ्ख्यातगुणमिति, क्षेत्रवैपम्यादिति भावः,अत्रोच्यते-घनचतुरस्त्रीकृतलोकस्यैव कल्पितत्वात् न दोषः, ननु ययुक्तखरूपयाऽपि गत्या गच्छन्तो | देवा लोकान्तं बहुनाऽपि कालेन न लभन्ते तदा कथमच्युतात् जिनजन्मादिषु द्रागवतरन्ति, बहुत्वात् क्षेत्रस्य, अल्पत्वादवतरण| कालस्येति, सत्यम् , किन्तु मन्देयं गतिः जिनजन्माद्यवतरणगतिश्च शीघ्रतमेति 'असम्भावपट्टवणाए"त्ति असद्भूतार्थकल्पन
गाथा
दीप अनुक्रम [४९४५२८]
मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र-०५], अंगसूत्र-[०५] “भगवती" मूलं एवं दानशेखरसूरि-रचिता वृत्तिः
~51