________________
आगम
"भगवती- अंगसूत्र-५ (मूलं+वृत्ति:) भाग-२ शतक [९], वर्ग - अंतर्-शतक , उद्देशक [१-३४], मूलं [३६०-३९२] + गाथा
(०५)
प्रत
सूत्रांक
शतके ३४ उद्दे.
[३६०
३९२]
गाथा
श्रीभग kilइसिं' ऋषि 'अणता जीवा हणइति ऋषि मन्ननन्तान् जीवान् हन्ति, यतस्तद्घाते अनन्तानां घातः स्यात् , मृतस्य तस्य लघुवृत्तौ । अनार्योत्पन्नस्य ऋषेविरतेरभावेनानंतजीवघातकत्वभावात् , अथवा ऋषिर्जीवन बहून् प्राणिनः प्रतिबोधयति, ते च प्रतिबुद्धाः क्रमा-
Rन्मोक्षमासादयति, मुक्काथानन्तानामघातकास्स्यु , तद्धे चैतत्सर्व न स्यात् , अतस्तद्वन्धेऽनन्तजीववधः स्यात् , 'निक्खेवओ'त्ति
निगमनं, 'नियति नियमात् पुरुषवरेण स्पृष्टः, पुरुषस्य हतत्वात् पुरुषवधेनेति एको भङ्गः, तत्र यदि प्राण्यन्तरमपि हतं तदा पुरुषवरेण नोपुरुपवरेणेति द्वितीयः, यदि तु बहवः प्राणिनो हतास्तत्र तदा पुरुषवरेण नोपुरुपबरैवेति तृतीयः इति सर्वत्र त्रयं, ऋषिपक्षे तु ऋषिवरेण नोऋषिवरश्चेत्येवमेक एव, ननु यो मृतो मोक्षं यास्यति, अविरतो न भविष्यति, तस्य ऋपर्वधे ऋषिवैर मेव स्यात् , अतः प्रथम[समय] विकल्पसम्भवः, अथ चरमशरीरस्य निरुपक्रमायुष्कत्वान्न हननसम्भवः ततोऽचरमशरीरापेक्षया यथोक्तभङ्गसम्भवो, नैवं, यद्यपि चरमशरीरो निरुपक्रमायुष्कस्तथापि तद्वघाय प्रवृत्तस्य यमुनराजस्येव वैरमस्त्येवेति प्रथमभङ्गसम्भव इति, सत्यं, किन्तु यस्य ऋपेः सोपक्रमायुष्कत्वात् पुरुषकृतो वधः स्यात् तमाश्रित्येदं सूत्रं, तस्यैव हननस्य मुख्यवृत्या पुरुषकृतत्वात् ।। अथ हननं उच्छ्वासादिवियोगोऽत उच्छ्वासादिवक्तव्यतामाह-'पुढविकाइयाणं भंते'ति (स, ३९१) इह पूज्यव्याख्या यथा-वनस्पतिरन्यस्योपर्यन्यः स्थितस्तत्तेजोग्रहणं कुर्यात् , एवं पृथ्वीकायिकादयोऽप्यन्योऽन्यसम्बद्धृत्वात् तद्रूपं माणातिपातादिकं
कुर्युः, तत्रैकः पृथ्वीकायिकोऽन्यं स्वसम्बद्धपृथ्वीकायिकं आनिति तपमुच्छासं कुर्यात् , यथोदरस्थितकर्पूरः पुरुषः कर्पूररूपमुच्वास । कुर्याद् , एवमपकायिकादिकानित्येवं पृथ्वीकायिकसूत्राणि पथ, एवमपकायादयः प्रत्येकं पञ्च २ सूत्राणि लभन्त इति पञ्चविंशतिः
सत्राणि स्युरिति, क्रियानत्राण्यपि पञ्चविंशतिः, तत्र 'सिय तिकिरि'त्ति यदा पृथिवीकायिकादिः पृथ्वीकायिकादिरूपमुच्यास
दीप अनुक्रम [३६२
nantarIDEOCHODAI
१६४॥
४७३]
मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र-०५], अंगसूत्र-[०५] “भगवती" मूलं एवं दानशेखरसूरि-रचिता वृत्तिः
~34~