________________
आगम
"भगवती- अंगसूत्र-५ (मूलं+वृत्ति:) भाग-२ शतक [९], वर्ग - अंतर्-शतक , उद्देशक [१-३४], मूलं [३६०-३९२] + गाथा
(०५)
प्रत सूत्रांक [३६०३९२]
श्रीभग लघुवृत्ती
९ शतके ४ उद्देशः
गाथा
बहुत्वमाह-'एयस्स गं'ति तत्र सर्वस्तोकं सप्तमपृथ्वीनारकप्रवेशनक, तद्गगामिनां शेषापेक्षया स्तोकत्वात् , ततः षष्ठ्यामसङ्ख्या -1 |तगुणाः, तद्गामिनामसङ्ख्यातगुणत्वात् , एवमुत्तरत्रापि । अथ तिर्यप्रवेशनकमाह-'तिरिक्ख'त्ति (स. ३७३) इहैकस्तिर्यग्यो। |निक एकेन्द्रियेषु स्यादित्युक्तं, तत्र यद्यप्येकेन्द्रियेष्वेकः कदाचिदप्युत्पद्यमानो न लभ्यते, अनन्तानामेव तत्रानुसमयमुत्पत्तेः, यतः| 'अणुसमयमसंखिजा एगिदिय हुंति य चवंति' इति वचनात् तथापि देवादिभ्य उद्धृत्य यस्तत्रोत्पद्यते तदपेक्षयकोऽपि लभ्यते, | एतदेव प्रवेशनकमुच्यते यद्विजातीयेभ्य आगत्य विजातीयेषु प्रविशति, सजातीयेषु सजातीयः प्रविष्ट एव इति किं तत्र प्रवेशनकं | उच्यते, तत्रैकस्य क्रमेणैकेन्द्रियादिपञ्चसु पदेषु उत्पादे ५ भेदाः, द्वयोरप्येकैकसिन्नुत्पादे पश्चैव, द्विकयोगे १० भेदाः, एतेनैव सूचयता 'अहवा एगिदिएसु' इत्याधुक्तं, अथ सक्षेपार्थ त्र्यादीनामसङ्ख्यातपर्यन्तानां तिर्यग्योनिकानां प्रवेशनकं दर्शयन्नाह
'एवं जह'त्ति नारकप्रवेशनकसममिदं सर्व, परं तत्र सप्तपृथ्वीवेकादयो नारका उत्पादिताः तिर्यश्चश्च तथैव पक्षस्थानेपूत्पादनीयाः, प्रततो विकल्पनानात्वं स्यात् , तच प्रागुक्तन्यायेन स्वयमध्येयमिति । इह चानन्तानामेकेन्द्रियाणामुत्पादेऽपि अनन्तपदं नास्ति, प्रवे
शनकस्योक्तलक्षणस्थासङ्ख्यातानामेव भावादिति, 'सव्वेऽवि ताव एगिदिपसु होज्ज'त्ति एकेन्द्रियाणामतिबहूनां प्रतिसमयमुत्पादात , 'दुयासंजोगो'त्ति इह प्रक्रमे द्विकसंयोगश्चतुर्द्धा, त्रिकसंयोगः पोढा, चतुष्कयोगश्चतुर्दा, पञ्चकयोगस्त्वेक एव । 'सब्वत्थोवे पंचिंदियत्ति पञ्चेन्द्रियजन्तूनां स्तोकत्वात् , ततश्चतुरिन्द्रियादिप्रवेशनकानि परस्परेण विशेषाधिकानि (स.३७४) मनुष्यदेवप्रवेशनके सुगमे तथापि किश्चिदुच्यते-सम्मूछिमगर्भजलक्षणस्थानद्वयमाश्रित्यैकादिसङ्ख्यातान्तेषु प्राग्वद् भेदाः कार्याः, तत्र चातिदेशानामन्त्यं सङ्ख्यातपदमिति त दानाह-'संखेज्जाई'ति इह द्विकयोगे प्राग्वदेकादश भेदाः, असङ्ख्यातपदे पूर्व १२
दीप अनुक्रम [३६२४७३]
मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र-[०५], अंगसूत्र-०५] "भगवती" मूलं एवं दानशेखरसूरि-रचिता वृत्ति: ... अत्र शतक ९, उद्देशक: ३३ वर्तते | मूल संपादने यत् उद्देशक: ४ मुद्रितं तत् मुद्रणदोष: ज्ञातव्य:
~240