________________
आगम
"भगवती- अंगसूत्र-५ (मूलं+वृत्ति:) भाग-२ शतक [१३], वर्ग , अंतर्-शतक H], उद्देशक [१-१०], मूलं [४६९-४९८] + गाथा
(०५)
प्रत
श्रीभग
सूत्रांक
लघुवृत्ती
[४६९४९८]
| खल्वादानविसर्गप्रयत्नाभ्यां मिश्चैव निसृजति, तानि च सूक्ष्मत्वात् बहुत्वाच अनन्तगुणटङ्ख्या वर्द्धमानानि पसु दिक्षु लोकान्त| मामुवन्ति, अत्र च यस्यामवस्थायां शब्दपरिणामस्तस्यां भाष्यमाणता अवसेयेति, 'नो भासासमयविइक्कंत'ति परित्यक्तभा
७ उद्देशः | पापरिणामेत्यर्थः, वक्तृप्रयत्नस्य तदानीं निवृत्तत्वादिति भावः । अथ मनोनिरूपणायाह-'आया भंते ! मणो'त्ति (सू. ४९३) एतत्सूत्राणि भाषासूत्रवत् ज्ञेयानि, केवलमिह मनो-मनोद्रव्यसमुदयो मननोपकारी मनःपर्याप्तिनामकर्मोदयसम्पायो, भेदश्च तेषां । | विदलनमात्रमिति ।। अथ कायनिरूपणायाह-(सू. ४९४) आत्मा कायः, कायेन कृतस्यानुभवनात , न बन्येन कृतमन्योऽनुभवति, | अकृतागमतसङ्गात् , अथान्य आत्मनः कायः, कायैकदेशच्छेदेऽपि संवेदनस्य सम्पूर्णत्वेनाभ्युपगमादिति प्रश्नः, उत्तरं तु आत्माऽपि
कायः कथश्चित्तदैक्थात् क्षीरनीरवत् , आययापिण्डवत्, अत एव कायस्पर्श आत्मनः संवेदनं स्थात , अत एव कायेन कृतमात्मना| | भवान्तरे वेधते, अत्यन्ताभेदे चाकृतागमप्रसङ्ग इति, 'अण्णेऽवि काए'त्ति अत्यन्ताभेदे हि शरीरांशच्छेदे जीवांशच्छेदप्रसङ्गः, तथा च संवेदनासम्पूर्णता स्यात् , तथा वपुर्दाहे आत्मनोऽपि दाहप्रसङ्गेन परलोकाभावप्रसङ्ग इत्यतः कथश्चिदात्मनोऽन्योऽपि कायः, अन्यैस्तु कार्मणकायमाश्रित्य आत्मा काय इति व्याख्यातं, कार्मणकायस्य संसार्यात्मनश्च परस्पराव्यभिचरितत्वेन एक| खरूपत्वात् 'अण्णेऽवि काए'ति औदारिकादिकायापेक्षया जीवादन्यः काया,तद्विमोचनेन तदमेदेऽपि सिद्धिरिति, रूविंपिकाए'त्ति रूप्यपि कायः, औदारिकादिकायस्थूलरूपापेक्षया, अरूप्यपि कायः, कार्मणकायस्यातिम्रक्ष्मरूपित्वेनारूपित्वविवक्षणात , 'एवं एककपुच्छत्ति प्रागुक्तप्रकारेण एकैकसत्रे पृच्छा विधेया, तद्यथा-'सच्चित्ते भंते ! काए अचित्ते काए'ति, अनोत्तरम्-सचित्तोऽपि कायः, जीवदवस्थयां चैतन्ययुक्तत्वात् , अचित्तोऽपि कायः मृतावस्थायां चैतन्याभावात् , जीवोऽपि विवक्षात उच्छासादिप्राणयुक्तोऽपि स्यात्
गाथा
दीप अनुक्रम [५६३५९३]
मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र-०५], अंगसूत्र-[०५] “भगवती" मूलं एवं दानशेखरसूरि-रचिता वृत्तिः
~111