________________
દીક્ષા લઈ ધર્મોપદેશક તરીકે સ્થાને વિહરતા આચાર્યોઓ અને તેમની શિષ્યપરંપરાએ આવું વિપુલ સાહિત્યનું સર્જન ક્યું છે.
જો સંસ્કૃત ભાષામાં હિન્દુ ધર્મશાસ્ત્ર, વેદ, પુરાણ, મહાભારત, રામાયણ જેવા અનેક મહાગ્રંથો રચાયાં છે. તો અર્ધમાગધી ભાષાં (પ્રાકૃત) માં રચાયેલા જૈનધર્મ શાસ્ત્રોમાં આગમસૂત્રોં એટલાં જ મહત્વનાં છે તે જ રીતે પાલિ ભાષામાં બૌધ્ધ ધર્મશાસ્ત્રોનો ત્રિપિટ્ટક ગ્રંથોને પણ અગત્યનું સ્થાન મળ્યુ છે. આમ ત્રણે પરંપરાના ધર્મશાસ્ત્રોની ભાષા અલગ અલગ છે અને તે જુદા જુદા મહાજ્ઞાની પુરૂષોની રચના છે. આવો કર્તુભેદ હોવા છતાં તેમાં નિરૂપાયેલા સિધ્ધાંતોમાં ખૂબ જ સામ્ય જણાયું છે. ત્રણે ધર્મશાસ્ત્રોનું હાર્દ ત્રણ તત્વોમાં સમાયેલું છે. (૧) કર્મવિપાક (૨) સંસારબંધન અને (૩) મુક્તિ. ત્રણે ધર્મસંસ્કૃતિનું આખરી ધ્યેય સર્વ કર્મોનો ક્ષય મુક્તિ મેળવવાનું છે. આમ ત્રણે સૈધ્ધાંતિક દૃષ્ટિયે એક જ લક્ષ્યબિંદુએ પહોંયવાનો આશય ઘરાવે છે. ‘જૈન સાહિત્ય’ અને જૈન આગમ સાહિત્ય' એ બને વચ્ચેની ભેદરેખા વિશે કેટલાંક અભ્યાસીયોમાં અસ્પષ્ટતા પ્રવર્તતી જોવામાં આવે છે. જૈન સાહિત્ય એટલે એવું જૈનધર્મવિષયક સાહિત્ય કે જેમાં જૈન ધાર્મિક સિધ્ધાંતસૂત્ર ઉપરાંત વિવિધ ધાર્મિક વિષયો પરના અન્ય સાહિત્યનો સમાવેશ થતો હોય. પ્રાચીન ભારતીય વાડઃમયના લલિત તેમ જ શાસ્ત્રીય તમામ પ્રકારોના નમૂના જેન સાહિત્યમાં પણ પડેલા છે. ‘જૈન આગમ સાહિત્ય’ એટલે જૈનોના મૂળ ધાર્મિક ગ્રંથો-“સ્કિપ્ટર્સ’’ અથવા કેનન્સ તથા તે ઉપરનું ભાષ્યાત્મક અને ટીકાત્મક સાહિત્ય. શાર્પેન્ટિયરે ‘‘સિધ્ધાંત’’ શબ્દનો ઉપયોગ જૈન આગમ સાહિત્યને અનુલક્ષીને ૩૪૫)
