________________
१९४
जयोदय महाकाव्य का शैलीवैज्ञानिक अनुशीलन तदुदयेन हसिष्यति पङ्कजम् ।
शशिहरो भविता सविता पिता अलिनि चिन्तयतीति विसस्थिते द्रुतमिहोद्भजतेऽम्बुजिनीं गजः || २५ / ३७
श्रुत प्रास का प्रयोग भी इसी दृष्टि से किया गया है -
अर्कस्तूर्कचिञ्चितीं ० यश्च विजयान्वितः । जनोऽभिजनसम्प्राप्तो वर्धमानाभिधानतः ॥ ८/८३
X
X
X
निःसार इह संसारे सहसा मे सप्तार्चिषः ।
नाथसोमाभिधे गोत्रे भवेतां भस्मसात्कृते ॥ ७/२४
वृत्यनुप्रास और अन्त्यानुप्रास के मेल से तो कवि ने नाद सौन्दर्य एवं लयात्मक माधुर्य को चरम सीमा पर पहुँचा दिया है। निम्न उदाहरणों से यह स्पष्ट हो जाता है - स्वपाणिपात्रं पुनरल्पमात्रं स्थित्वात्तिकात्रं परतन्त्रसात्रम् ।
मुनेरथात्रस्तविजन्तुमात्रं क्व भोजनं भो जनरञ्जनात्र || २७ / ४४
X
X
किया है।
-
X
कचेषु तैलं श्रवसोः फुलेलं ताम्बूलमास्ये हृदि पुष्पितेऽलम् । नासाधिवासार्थमसौ समासात् समस्ति लोकस्य किलाभिलाषा || २७/१५
X
X
X
अञ्चति रजनिरुदञ्चति सन्तमसं तन्वि चञ्चति च मदनः ।
युक्तमयुक्तं तत्त्यज रक्तममुष्मिमस्तु रचय मनः ॥ १६ / ६४
X
X
सदेह देहं मलमूत्रगेहं ब्रूयां सुरामत्रमिवापदेऽहम् ।
तद्योगयुक्त्या निवदेहपांशु याति स्रवत्स्वेदनिपातिपांशु || २७/४२
छेकानुप्रास और अन्त्यानुप्रास के योग से भी कवि ने संगीतात्मक प्रभाव उत्पन्न
X
हे छिन्नमोह जनमोदनमोदनाय,
तुभ्यं नमोऽशमनसंशमनोदमाय ।
?
निर्मृत्यपेक्षितनिवेदन वेदनाय सूर्याय ते हृदरविन्दविनोदनाय ॥। १० / ९६