________________
વિભાગ-૫
સોનું
હઠીલા મારકણા રોગોને મારી હટાવતી આર્યુવેદિક ચિકિત્સા મુખ્ય ધાતુઓ સાત (૭) છે, સોનું, ચાંદી, તાંબુ, ટીન, સીસું, ઝીન્ક, લોખંડ શરીરમાં પણ મુખ્ય ધાતુ સાત (૭) છે, રસ, રક્ત, માંસ, ચરબી, અસ્થિ, મજ્જા, શુક્રાણુ
આર્યુવેદમાં બતાડ્યા પ્રમાણે તેલ, ઘી, માખણ, ગોમુત્રનાં મિશ્રણમાં | ઘાતુને ગરમ કરવાથી અશુદ્ધિ દૂર થાય પછી ઉપયોગમાં લેવી. ધાતુના ઔષધિય ગુણો પેદા થવાના કારણો દૂર કરે છે. લીવર
વિકારમાં પણ તે અકસીર છે. સોનાની સોનાને બળવર્ધક ધાતુ ગણવામાં
જેમ શુદ્ધ ચાંદીનું ઉકાળેલું પાણી આંતરીક આવી છે. સ્નાયુ તંત્રમાં ચેતના પેદા કરવી
બળ પ્રાપ્ત કરવામાં મદદ કરે છે. પણ કફ એ તેનો સૌથી મોટો ગુણ છે. સ્મરણશક્તિ
* પ્રકૃતિવાળાઓને ચાંદી માફક આવતી નથી. વધારવા તથા બુધ્ધિનો વિકાસ કરવામાં પણ પણ સોનું પૂરતો ફાળો આપે છે. હદયની કફ અને ચરબીથી છુટકારો મેળવવા માંસપેશીઓને નવી શકિત પૂરી પાડવામાં
માટે તાંબા જેવી અકસીર ઔષધ કદાચ સોનાનો જોટો નથી. હૃદય સંબંધી વિકાર
- બીજી એકેય નથી. પિત્તાશયની તકલીફ,
લીવર અંગેની સમસ્યા હોય તો તાંબાની ઉપરાંત, ફેફસાંના રોગ, મતિભ્રમ, ફીટ
ભસ્મ અથવા પાણીનો પ્રયોગ કરવો. વગેરેમાં પણ સોનું ઉપકારકારક પૂરવાર
તાંબાનું ઔષધયુક્ત પાણી પ્રાપ્ત કરવા માટે થાય છે.
તાંબાના દસ સિક્કા લઈને ચૂનાના પાણીમાં
ધોવા અને પછી ૭૫૦ મીલી. પાણીમાં ચાંદીની પ્રકૃતિ ઠંડી છે. પિત્તનો પ્રકોપ નાખીને પાણી અડધું થઈ જાય ત્યાં સુધી વધી ગયો હોય એવા દર્દીઓ માટે તેનું ઉકાળવું. એક મહિના સુધી દિવસમાં બે સેવન ઉપકારકારક નીવડે છે. “વાત ત્રણ વખત એક ચમચી પાણી પીવું. હાથમાં રોગીઓ માટે પણ ચાંદી ફાયદાકારક છે. તાંબાનું કડું પહેરવાથી પણ ઉપરોકત ચાંદી માંસપેશીઓની શકિત વધારે છે અને સમસ્યા ટળી જાય છે. કમજોરી, તાવ, પાચનક્રિયા સંબંધી ટીન સમસ્યા, હૃદયરોગ, એસીડીટી, પિત્તાશયમાં નવ યૌવન પ્રાપ્ત કરવા માટે આ તકલીફ અને માસિક ચક્ર સંબંધી ફરિયાદ ઘાતનો ઊપયોગ વર્ષોથી કરવામાં આવે દૂર કરે છે. ચાંદીની ભસ્મ હૃદયમાં બળતરા છે. ટીનની ભસ્મ મધુપ્રમેહ, ફેફસાં સંબંધી
ચાંદી
