Page Text
________________
ભાવથી એમ બે પ્રકારે છે. તે પ્રત્યેકનું એક એક ઉદાહરણ મળી પાંચ ઉદાહરણ કહેવાય છે. (૧) દ્રવ્ય અને ભાવ વંદનકર્મમાં શીતલાચાર્યનું ઉદાહરણ.
(૨) દ્રવ્ય અને ભાવ ચિતિકર્મમાં ક્ષુલ્લકાચાર્યનું ઉદાહરણ.
છા ૧- વંદનકર્મમાં શીતલાચાર્યનું દષ્ટાંત શ્રીપુરનગરના શીતલ નામના રાજાએ શ્રી ધર્મઘોષસૂરિ પાસે દીક્ષા ગ્રહણ કરી. ગુરુએ અનુક્રમે આચાર્ય પદવી આપી જેથી શીતલાચાર્ય એવા નામથી પ્રસિદ્ધ થયા.એ શીતલ રાજાની શૃંગારમંજરી નામની બેનને ચાર પુત્ર હતા, તે શૃંગારમંજરી પોતાના પુત્રોને “તમારા મામાએ સંસાર છોડી આત્મકલ્યાણનો માર્ગ ગ્રહણ કર્યો છે અને સંસાર વસ્તુતઃ અસાર છે” ઈત્યાદિ ઉપદેશ નિરંતર આપતી હતી. જેથી પુત્રોએ પણ વૈરાગ્ય પામી કોઈ સ્થવિર પાસે દીક્ષા ગ્રહણ કરી અને ચારે ગીતાર્થ થયા; ત્યાર બાદ પોતાના મામા શીતલાચાર્યને વંદના કરવા માટે ગુરુ પાસે આજ્ઞા લઈ વિહાર કરી શીતલાચાર્ય જે નગરમાં હતા તે નગરે આવ્યા, પરંતુ સંધ્યા સમય થઈ જવાથી નગર બહાર રહી કોઈ શ્રાવક દ્વારા આચાર્યશ્રીને પોતાના ચાર ભાણેજ મુનિઓ વંદન કરવા આવ્યા છે, એવા સમાચાર પહોંચાડ્યા. અહીં રાત્રિને અવસરે ધ્યાનદશામાં એ ચારે મુનિઓ કેવળજ્ઞાન પામ્યા. તે વાતની શીતલાચાર્યને ખબર પડી નહીં, જેથી પ્રભાત થતાં ભાણેજ મુનિઓ આવવાની રાહ જોવા છતાં પણ આવ્યા નહિ ત્યારે શીતલાચાર્ય પોતે જ ભાણેજ મુનિઓ પાસે આવ્યા. ભાણેજ મુનિઓએ કેવલી હોવાથી - શીતલાચાર્યનો ગુરુ તરીકે યોગ્ય સત્કાર ન કર્યો. તેથી શીતલાચાર્યે રોષ સહિત અવિનયી અને દુષ્ટ શિષ્યો જાણીને પોતે તેમને વંદના કરી, તે દ્રવ્ય વંદનકર્મ જાણવું. પછી કેવલી મુનિઓએ કહ્યું કે, એ તો દ્રવ્યવંદના થઈ. માટે હવે ભાવવંદના કરો.
શીતલાચાર્યે કહ્યું, - શી રીતે જાણ્યું? કેવલજ્ઞાનીએ કહ્યું, – જ્ઞાનથી; શીતલાચાર્યે પૂછ્યું, - કયા જ્ઞાનથી? કેવલજ્ઞાનીએ કહ્યું- અપ્રતિપાતી જ્ઞાનથી.
એમ સાંભળતાં જ શીતલાચાર્યનો ક્રોધ શાંત થયો અને પોતાનો અપરાધ ખમાવી પુનઃ ચારે મુનિને વંદના કરી. તેને પરિણામે શુભભાવે ચડતાં તેઓ પણ તરત કેવળજ્ઞાન પામ્યા. એ શીતલાચાર્યની બીજી વારની વંદના તે ભાવ વંદનકર્મ જાણવું. (પ્રવ. સારો. વૃત્તિ) || પહેલું દૃષ્ટાંત /
l૨-ચિતિકર્મમાં ક્ષુલ્લકાચાર્યનું દષ્ટાંતા શ્રી ગુણસુંદરસૂરિ નામના આચાર્ય એક ક્ષુલ્લકને (લઘુવયવાળા મુનિને) સંઘની સંમતિપૂર્વક સૂરિપદે સ્થાપી કાળધર્મ પામ્યાં. સર્વે ગચ્છવાસી મુનિઓ તે ક્ષુલ્લકાચાર્યની આજ્ઞામાં વર્તે છે અને ક્ષુલ્લકાચાર્ય પણ પોતે ગીતાર્થ પાસે શ્રુત અભ્યાસ કરે છે. એક વખતે મોહનીય કર્મના પ્રબલ ઉદયથી ચારિત્ર છોડવાની ઈચ્છાએ એક મુનિને સાથે લઈ તે ક્ષુલ્લકાચાર્ય દેહ ચિંતાના બહાનાથી બહાર નીકળ્યા. સાથે આવેલા મુનિ વૃક્ષો આંતરે ઊભા રહેતાં તે ન દેખે તેવી રીતે ક્ષુલ્લકાચાર્ય એક સીધી દિશા તરફ ચાલ્યા ગયા. આગળ જતાં એક સુંદર વનમાં અનેક ઉત્તમ વૃક્ષો હોવા છતાં પણ લોકોને
૭૦ ભાષ્યત્રિક-ભાવત્રિક
| SR No. | 006186 |
| Book Title | Bhashyatrik Bhavtrik |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Punyakirtivijay |
| Publisher | Sanmarg Prakashan |
| Publication Year | 2013 |
| Total Pages | 198 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 15 MB |