________________
ત્યાગ કર્યો હોવાથી બીજા માટે ગોચરી લાવીને કે સાધર્મિક ભક્તિ વગેરે દ્વારા બીજાને આહાર શી રીતે કરાવી શકે ? અર્થાત્ કરાવણ-અનુમતિનું પચ્ચકખાણ અહીં કેમ નથી ?
ઉ. કોઈપણ પચ્ચકખાણનું સાધ્ય સમ્યજ્ઞાન-દર્શન-ચારિત્ર છે. એ જેનાથી પોષાતા હોય તેનો ત્યાગ કરવાનો ન હોય. બીજાને જ્ઞાનાદિ વૃદ્ધિ માટે આહારાદિ જરૂરી હોય તો તે કરાવવા આવશ્યક હોવાથી તેનું તો પચ્ચકખાણ કરવું એ સાવદ્ય છે.
જેમ જાતે આહારાદિ ત્યાગ કરવો યોગ્ય છે, તેમ શક્તિસંપન્ન હોય એવા બીજાને પ્રેરણા કરવી પણ યોગ્ય છે. પરંતુ જેઓ અસમર્થ છે, તેઓને આહારાદિના સંપાદન દ્વારા જ્ઞાનાદિ વૃદ્ધિ કરવી તે પણ આરાધના છે. તેથી આ આહાર પચ્ચકખાણમાં - ઉત્તરગુણ પચ્ચખાણમાં કરાવણ-અનુમતિનો નિષેધ હોતો નથી.
માત્ર મૂળગુણ પચ્ચકખાણ અને સમ્યકત્વમાં કરાવણ-અનુમતિનો નિષેધ હોય છે.
(૧૫) કયા પચ્ચખાણમાં ચઉવિડંપિ આહાર, તિવિડંપિ આહારે બોલવું અને કયા પચ્ચખાણમાં ન બોલવું ?
ઉ. • પાણસના પચ્ચકખાણનો માત્ર પાણી જ વિષય હોવાથી ચઉવિલંપિ તિવિડંપિ ન બોલવું.
• વિગઈ પચ્ચખાણમાં વિગઈ તરીકે અશન-પાન બે જ આવે છે. તે ઉપલક્ષણથી જાણવું. તેથી તેમાં પણ એ બે પદ હોતાં નથી.
પાણહારના બે પચ્ચકખાણ (સવાર-સાંજના) માત્ર પાણી વિષયક હોવાથી તેમાં પણ ન બોલવાં.
અભિગ્રહ પચ્ચકખાણ આહાર સિવાયના પણ હોય છે. તેથી એમાં ધારણામાં આવી જાય, તેથી જુદો પાઠ નહિ.
નવકારશી-એકાસણું-બેસણું-ઉપવાસ આદિમાં એ બે પદ આવે છે.
સંકેત પચ્ચકખાણમાં તો જે વસ્તુનો “સંકેત સુધી ત્યાગ હોય તેનો તે સંકેત પૂર્ણાહુતિ સુધી ત્યાગ થઈ જ જતો હોવાથી આહારાદિ માટે જુદા પદોની જરૂર રહેતી નથી. હાલમાં મુક્ટિસહિયંનો રિવાજ ચારે આહારના ત્યાગ માટે છે. પણ પૂર્વે
૧૭૬ ભાષ્યત્રિક-ભાવત્રિક
