Page Text
________________
ઉપરના કોઠા મુજબ પોરિસી, સાઢપોરિસી એ બેના, પુરિમઠ્ઠ અને અવગ્ન એ બેના, એકાસણા અને બિયાસણા એ બેના, નીવિ અને વિગઈ એ બેના અંગુઢસહિયં, મુક્રિસહિયં આદિ ૮ સંકેત પચ્ચક્ખાણ અને અભિગ્રહ દેશાવગાસિક એ બેના આગારની સંખ્યા અને નામ પણ સરખા-સરખા છે.
નવકારશી પચ્ચક્ખાણમાં અન્ન૦ સહo મહત્તરા૦ સવ્વસમા૦ આ ચાર આગાર બોલાય છે અને નવકારશીમાં બે આગાર જણાવ્યા છે તો ત્યાં શું સમજવું ?
ઉત્તર :- નવકારશીના અન્ન૦ અને સહ૦ એ બે જ આગાર છે. મુક્રિસહિયં પચ્ચક્ખાણ એમાં ભેગું છે. નવકારશી અહ્વા પચ્ચક્ખાણ છે અને મુક્રિસહિયં સંકેત પચ્ચક્ખાણ છે અને સંકેત પચ્ચક્ખાણના ૪ આગાર હોય છે. એટલે નવકારશીના આગળના બે જ આગાર છે, પાછળના બે મુટ્ઠિસહિઅંના કારણે ભેગા થયેલા છે.
તેવી જ રીતે પોરિસી અને સાઢપોરિસી પચ્ચક્ખાણમાં મુટ્ઠિસહિઅં પચ્ચક્ખાણ હોવાથી મહત્તરાગારેણં આગાર આવે છે.
અહીં જે દોષ આપણે ટાળવાનો પ્રયત્ન કરીએ તોપણ ટાળી શકાય તેવા ન હોય તે અકસ્માત્ એટલે કુદરતી રીતે થતા હોય તે અશક્ય પરિહારવાળા કહેવાય. અન્નત્થણાભોગેણં અને સહસાગારેણં આગાર એ અશક્ય પરિહારવાળા છે, તે બે આગાર રાખ્યા વિના છૂટકો નથી. તેથી નિરાગાર–આગાર રહિત પચ્ચક્ખાણમાં પણ એ બે આગાર તો હોય જ.
હવે આગારોના અર્થ જણાવે છે.
૧ અન્નત્થણાભોગેણં :- સર્વ આગારોમાં પહેલો આગાર “અન્નત્થણાભોગેણં” છે, તેમાં “અન્નત્થ” અને “અનાભોગ” એ બે શબ્દ છે. ત્યાં અન્નત્ય એટલે અન્યત્ર (–સિવાય અથવા વર્જીને) એવો અર્થ છે અને અનામોળ શબ્દનો અર્થ તો વિસરી જવું એ પ્રમાણે ગાથામાં જ કહ્યો છે. તેથી જે પચ્ચક્ખાણ કર્યું છે તે પચ્ચક્ખાણ મતિદોષથી અથવા ભ્રાન્તિથી કદાચ ભૂલી જવાય અને તેથી ત્યાગ કરેલી ચીજ ભૂલથી ખાઈ લેવાય, અગર મુખમાં નાખી દેવાય તો તે અનમોળ કહેવાય, માટે એવો અનાભોગ (અન્નત્થ≥) વર્જીને જ હું આ પચ્ચક્ખાણ કરું છું, એમ પચ્ચક્ખાણ લેતી વખતે તે છૂટ પ્રથમથી જ જણાવવા માટે પચ્ચક્ખાણના આલાવામાં અન્નત્યમોનેાં આગાર ઉચ્ચરવો પડે છે, જેથી વિસરી જતાં કદાચ તેવી ભૂલ થાય તો પણ કરેલા પચ્ચક્ખાણનો ભંગ (=પ્રતિજ્ઞા ભંગ) ગણાય નહિ (અથવા થાય નહિ).
૧૨૬ ભાષ્યત્રિક-ભાવત્રિક
| SR No. | 006186 |
| Book Title | Bhashyatrik Bhavtrik |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Punyakirtivijay |
| Publisher | Sanmarg Prakashan |
| Publication Year | 2013 |
| Total Pages | 198 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 15 MB |