________________
પણ અદા કરવાની જવાબદારીઓને એમનાથી જાકારો દઈ શકાય એમ નહોતો. કલિંગની સ્વતંત્રતાના સંહારક તરીકે તો મગધ કલિંગનું અપરાધી હતું જ ! પણ આના કરતાં વધી જાય એવો અપરાધ મહારાજા ખારવેલની દૃષ્ટિએ “કલિંગ-જિન”ની સુવર્ણમૂર્તિનું અપહરણ હતું ! આ સુવર્ણ-મૂર્તિ જ્યાં સુધી પુનઃ કુમારગિરિ પર પ્રતિષ્ઠિત ન થાય, ત્યાં સુધી કલિંગનું કાળજુ ઠરે એમ નહોતું. તદુપરાંત છેલ્લે-છેલ્લે બળવો કરીને મગધના સિંહાસને ચડી બેઠેલા સરમુખત્યાર પુષ્યમિત્રે બૌદ્ધ અને જૈન શ્રમણો ઉપર જે અન્યાયો આચરવા માંડ્યા હતા અને એવા જે સમાચારો મહારાજા ખારવેલને મળતા હતા, એથી તો મગધની સામે ધર્મનું યુદ્ધ જાહેર કરવાની જે એક મહાન-જવાબદારી મહારાજા ખારવેલ સમક્ષ ઉપસ્થિત થયેલી જ હતી, એને અવિલંબે અદા કરવાની આવશ્યક્તા દિવસે-દિવસે વધી રહી હતી.
આમ, ઉગતાં જ મધ્યાકાશે પહોંચી ગયેલા સામ્રાજ્યના સ્વામીએ ખારવેલ સમક્ષ આવી બેવડી જવાબદારી ઉપસ્થિત થઈ હતી, છતાં એઓ ઉગ્ર કે વ્યગ્ર બન્યા વિના પોતાના કર્તવ્યના પંથે સિંહની અદાથી આગળ વધી રહ્યા હતા. સામે ઉપસ્થિત થયેલી જવાબદારીઓ ઘણી મોટી હોય, તોય કેટલીક વખત યોગ્ય-કાળની અપેક્ષા કરવી અનિવાર્ય બનતી હોય છે. કારણ કે અકાળે થતું આક્રમણ ઘણીવાર એવું પ્રત્યાક્રમણ ઝીંકતું હોય છે કે, એમાંથી બેઠા થયા પછી યુગોના યુગોની અવિધ પણ ઓછી પડે ! મહારાજા ખારવેલની સ્થિતિ આવી હતી, એથી યોગ્ય કાળની અપેક્ષા રાખીને, પૂર્વ ભૂમિકારૂપે કલિંગની કાયાપલટના અભિયાનને તેઓ વણથંભી ગતિએ આગળને આગળ વધારી રહ્યા હતા.
ક્યારેક ઉગતા જ મધ્યાકાશને આંબી જનારી તેજોમૂર્તિને એટલી જ ઝંઝાવાતી ઝડપે આથમી જવાનોય વખત આવતો હોય છે, આ હકીકતનો ખ્યાલ હોવાથી જ મહારાજા ખારવેલની વિજયની યાત્રા ઝડપભેર કૂચ કરી રહી હોવા છતાં એઓ પૂરા સાવધાન રહીને એ સફરના સૂત્રધાર તરીકે પોતાની જાતને શોભાવી શકતા હતા !
૭૬
NNNNNN
~~~ મહારાજા ખારવેલ
