________________
મહારાજા ખારવેલ એક જૈન રાજવી હતા. જૈનત્વના સંસ્કાર એમના હાડેહાડમાં વસેલા હતા. એમણે મગધ તરફથી આવેલા જૈન શ્રમણશ્રમણીઓને મોતીના અક્ષતે વધાવી લીધા. એટલું જ નહિ, આતતાયીપુષ્યમિત્રને નાથવાનો એમણે દઢ સંકલ્પ પણ કર્યો. નવયુવાન એ રાજવીએ પોતાના રાજ્યાભિષેકના થોડા જ વર્ષો બાદ જગતને એ બતાવી આપ્યું કે, અસત્ય અને અન્યાયનો ઝનૂની ઝંડો ઝાઝા સમય સુધી અણનમ નથી રહી શક્તો ! ઉગતાની સાથે જ મધ્યાન્હ જેવું તેજ ધરાવતા મહારાજા ખારવેલે પોતાની તમામ તાકાત એકઠી કરીને એક દહાડો પુષ્યમિત્રની પાશવી-પકડમાંથી મગધ રાજ્યને મુક્ત કર્યું અને ત્યાં પુનઃ જૈનત્વની જાહોજલાલીનો ઝંડો લહેરતો મૂકીને પોતાનું કર્તવ્ય અદા થયાના સંતોષ સાથે એઓ ગૌરવોન્નત મસ્તકે કલિંગમાં પાછા ફર્યા.
રાજવી ખારવેલે પોતાના જીવનમાં આ એક જ યશસ્વી જવાબદારી અદા કરી હતી, એમ નહોતું. આ પછીય એમણે આવા અનેક કર્તવ્યો પૂરા પ્રેમથી અદા કર્યા, જેનાં કારણે એમનાં નામ-કામ ઇતિહાસનાં પાને સુવર્ણાક્ષરે અંકિત થઈને અમર બની જાય ! પણ હકીકત કોઈ જુદી જ નજરે પડે છે ! ત્યારથી આજ સુધીના ઇતિહાસમાં કોઈ સામાન્ય જૈન રાજાનીય અમરતાના ગાન જેટલાં સચવાયેલા જોવા મળે છે, એટલાં પણ ગાન આ મહામેઘવાહન કલિંગ ચક્રવર્તી શ્રી ખારવેલના જોવા મળતા નથી ! મહારાજા સંપ્રતિ કે પરમહતુ કુમારપાળ જેવી વિભૂતિઓએ જૈન શાસનની જે સેવા કરી, એક અપેક્ષાએ એથીય અધિક સેવા કરીને, એ કાળે જૈન શાસનની કીર્તિને દિગદિગંતમાં ગજાવી જનારા મહારાજા ખારવેલનાં નામ-કામને ઇતિહાસે કેમ સ્થાન નહિ આપ્યું હોય ! અથવા ઇતિહાસમાં મળેલા એ સ્થાનને ભૂંસી નાખનારા પરિબળો ક્યાં હશે ?
આ અને આવાં અનેક પ્રશ્નોનો જવાબ ઇતિહાસ પાસેથી મેળવવાનો આપણો અધિકાર અબાધિત ગણીએ, તોય આજે એનો ભોગવટો કરવાનું ભાગ્ય આપણું નથી, એટલું તો સ્વીકારવું જ રહ્યું.
મહારાજા ખારવેલ
-
