________________
છોડી દીધા હતા, રોગીઓને ઔષધિ લેવાનું મન નહોતું થતું. રે ! સંસારના ત્યાગી અને સુખ-દુઃખમાં સમ રહેનારા મુનિઓય કંઈક અજુગતું બની ગયાનો અકળ-આઘાત અનુભવતા હતા, આકાશમાંથી એકસામટા બારે મેઘ ખાંગા થઈને વરસ્યા હોત, ચારે તરફથી મહાસાગરે માઝા મૂકીને ભરતીનું પ્રલય-નૃત્ય ખેલવા માંડ્યું હોત, વીજળીઓની જીવલેણ ઝડીઓ ઝંઝાવાતી ઝડપે તૂટી પડી હોત કે કલિંગની ધરતીમાં કરોડો કંપ જાગી ઉઠયા હોત, તોય જે આઘાત, આશ્ચર્ય, અથુપાત, અંતઃસ્તાપ, આઝંદ, આપત્તિ, આશાભંગ અને અંતરને આર્ત બનાવી મૂકતી આપવીતી જેવી અવદશા કલિંગની પ્રજાએ ન અનુભવી હોત, એવી અનુભૂતિ ગોઝારી એક પળેક કલિંગની અબાલ-ગોપાલ પ્રજા કરી રહી! કારણ કે એ સમાચાર જ એવા હતા ! એને સમાચાર ગણવા કે વીજ અને વજનો પાત ગણવો, એજ કહેવું મુશ્કેલ હતું.
એ સમાચારે જાણે સ્ફોટક, હૃદયવિદારક, અને નખ-શિખ દાહક શબ્દોને ગોતી-ગોતીને જ પોતાનો દેહ ઘડ્યો હતો. એથી જ જ્યાં
જ્યાં એ સમાચાર ફેલાયા, ત્યાં ત્યાં આઝંદ, અનુતાપ અને આંસુનું અતિ કરુણ-વાતાવરણ સર્જાઈ જવા માંડ્યું. એ સમાચારનો સંદેશ સાંભળવો ગમે એવો ન હતો, સાંભળ્યા પછી એ સંદેશને સાચો માનવાની વાત આવતા જ તન-મન-વચન બળવો કરી બેસતા હતા. પણ તોય અંતે મનને મજબૂત બનાવીને, કાળજાને કઠણ કરીને અને દિલને દમીનેય એ સમાચારના અક્ષરે અક્ષરને સાચો માન્યા સિવાય ચાલે એમ જ નહોતું! કારણ કે કાળરાજે પોતાના ખાસ કાસદ મારફત એ સમાચાર લખી મોકલ્યા હતા.
કાળના કાસદ સાથે આવેલા એ સમાચાર ગોઝારા હતા. એમાં લખ્યું હતું કે, કલિંગ-ચક્રવર્તી તરીકેનું અને મહામેઘવાહન તરીકેનું શ્રી ખારવેલનું જીવન મધ્યાહૈ જ અસ્ત પામી ચૂક્યું છે !
આ સમાચારના શ્રવણે કલિંગનું કાળજું ચીરાઈ જાય, એમાં આશ્ચર્ય શું હતું! કારણ કે હજી થોડા જ વર્ષો પહેલાં જીવનના સૂર્યોદયે જ
૧૨૪ ૨૧૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ મહારાજા ખારવેલ
