________________
તરીકેનો પૂર્વાર્ધ્વ હવે સાર્થક બની રહ્યો છે. અને દેહ છતાં દેહાતીત દશાની દિવ્યાનુભૂતિ કરાવતી હંસ-વૃત્તિ પોતે ઠીક-ઠીક અંશે આત્મસાત્ કરી શક્યા છે !
કંઈક અંશે આત્મસાત્ થયેલી એ હંસ-વૃત્તિમાં ઠીક-ઠીક વધારો થાય, એવું એક તપોનુષ્ઠાન પૂર્ણ કરીને મહારાજા ખારવેલે જે આનંદઘનની મસ્તી અનુભવી, એ તો અજોડ અને અપૂર્વ બની ગઈ ! આ મસ્તી માણ્યા પછી એઓના અંતરમાં ધૂણી ધખાવીને બેઠેલો હોઈ ભિક્ષુ ગાઈ ઉઠ્યો કે, “અબ હમ અમર ભયે ન મરેંગે !” આ ગાનનાં તાન-માન-પ્રમાણ વધતા ચાલ્યા, એમાં એક દહાડો તો એઓના અંતરચક્ષુ જ્ઞાનાંજનની શલાકાથી એ રીતે ઉદ્ઘાટિત થઈ જવા પામ્યા કે, આત્મા અને દેહ વચ્ચેના ભેદને એઓ જાણે સ્પષ્ટ રીતે ભાળી શકવા સમર્થ બન્યા અને ‘અધ્યાતમ રવિ ઉગ્યો મુજ ઘટ, મોહ તિમિર હર્યું જુગતે'ની પ્રકાશાનુભૂતિથી આલોકિત બની બેઠેલા પરમ-પદના પંથે ઉર્ધ્વ-મુખી પ્રગતિને પગલાં-પગલાંના પુણ્ય પ્રવાસ દ્વારા આગે ધપાવી રહ્યા !
રાજા તરીકે ખારવેલને નિહાળનારી કલિંગની વિરાટ પ્રજા “ભિક્ષુ’ તરીકેનું એમનું આવું દર્શન મેળવીને જે આશ્ચર્ય, જે આનંદ અને જે અહોભાવ અનુભવતી હતી, એ અનુભવ લખ્યા લખાય, એવા ન હતા, કહ્યા કહેવાય એવા ન હતા અને ચિતર્યા ચિતરાય એવા ન હતા.
આજે આકાશ રોતું હતું, દિશાઓના દેદાર દર્દનાક અને દર્દીલા હતા. પવન થંભી ગયો હતો, ધરતી સ્તબ્ધ બની ગઈ હતી, પંખીઓ ચણ ચણતા અટકી ગયા હતા, પશુઓના મોંમાં ડચૂરા વળી રહ્યા હતા, ઋતુ શિયાળાની હતી, છતાં સૂરજ જાણે ધખધખતા અંગારા વેરી રહ્યો હોય, એવું લાગતું હતું, ભૂખ અને તરસથી પીડાતી પ્રજાની સામે ભોજનથી ભરેલા ભાણાં અને અમૃતથી છલકાતા પ્યાલાં પડ્યા હતા. છતાં એમાં મોં માંડવા કોઈ તૈયાર નહોતું થતું. શિશુઓએ ધાવણ લેવા
મહારાજા ખારવેલ
~~~~~~ ૧૨૩
~~~~~
