________________
રાજા ખારવેલની આંખ આગળ આ ભૂતકાળની યાદ લાંબા સમય સુધી તરવરતી રહી અને એથી જ જાણે એમનું અંતર પણ એ દુકાળની ઝાળથી બળી રહ્યું હોય, એવી અનુભૂતિ એમને થવા માંડી. એઓ ચિંતિત ચહેરે વિચારી રહ્યા છે, સાહિત્ય તો કોઈ પણ સંસ્કૃતિનો મૂળાધાર છે. એથી સંસ્કૃતિનો સંદેશ સતત ગુંજતો રાખવા ઇચ્છનારે તો આ મૂળાધારને અક્ષત અને સુરક્ષિત રીતે જ રાખવો જ રહ્યો ! સંસ્કૃતિ પણ વૃક્ષની જેમ સાહિત્યના મૂળાધાર પર જ પોતાનો ફેલાવો સાધે છે, એથી ફળ-ફૂલ માટે શાખા-પ્રશાખા ડાળ કે પાંદડા પર જળસિંચન કરવા કરતા મૂળિયા પર જ જળનું સિંચન કરવું જરૂરી બની જાય છે. સંપૂર્ણ જૈન શાસનનું મૂલ કોઈ હોય, તો તે દ્વાદશાંગી છે. દ્વાદશાંગી ભલે વૃક્ષ ઉપર લચી પડેલા ફળ-ફૂલની જેમ સૌને માટે દર્શનીય ન હોય, પણ જગતમાં જ્વલંત જણાતા જૈનશાસનનું પ્રાણધાર મૂળિયું આ જ છે.
રાજા ખારવેલના દિલમાં આ પછી તોફાની ભવસાગરમાં મોક્ષની મંઝિલને મેળવવા નીકળેલા મુસાફરોને માટે દીવાદાંડી બનીને પથને ચીંધતી રહેતી દ્વાદશાંગીની દિવ્યતાના અનેકાનેક વિચારો ઘૂમરાતા જ રહ્યા ! આવા ઘમ્મર વલોણાં પછી લાધેલાં નવનીતને એમણે દિલની દાબડીમાં બરાબર જાળવી રાખ્યું અને આર્ય શ્રી સુપ્રતિબદ્ધસૂરિજીનો યોગ પામીને, આ નવનીતમાંથી ઘી તારવી શકવાની શક્યતાનો તાગ કાઢવાનો એમણે નિર્ણય કર્યો. સાચો ગુરૂભક્ત ગુરૂની સંમતિ-અનુમતિ વિના પગલું પણ આગળ વધે ખરો?
– – મહારાજા ખારવેલ દ્વારા પુનરૂદ્ધરિત એ મંદિરો આજે તો એક ખંડિયેરમાં પલટાઈ ચૂક્યાં છે. પણ એ ગુફાઓમાંની થોડી ઘણી ગુફાઓ આજેય કાળની ટક્કર ઝીલીને ટકી રહી છે. કુમાર-કુમારી ગિરિ આજેય ઓરીસામાં ભુવનેશ્વર નજીક ઉદયગિરિ, ખંડગિરિ, નીલગિરિના નામે અડીખમ ઉભા છે અને આ ગિરિ-પ્રદેશમાં આજ સુધી ટકી રહેલી ગુફાઓ અલકાપુરી, સ્વર્ગપુરી, ગણેશ, હાથી, મંચપુરી, વ્યાધ્ર, સર્પ,
૧૦૪
-
-~~~~~ મહારાજા ખારવેલ
