________________
૧૬
જૈન-જગત આજે ઝંખે છે અનુપચંદભાઈના અવતરણને
અશ્વાવબોધ તીર્થ તરીકે ઠીકઠીક પ્રમાણમાં સુપ્રસિદ્ધ અને શકુનિકાવિહાર રૂપે પણ થોડુંઘણું પ્રસિદ્ધ ભરૂચતીર્થ કોઈ કાળમાં પ્રાયશ્ચિત્ત તીર્થ તરીકે ખૂબ ખૂબ વિશ્રુત હતું, એની આજે કેટલાને જાણ હશે? શ્રી મુનિસુવ્રતસ્વામીના તીર્થ તરીકે ભરૂચની જેમ રાજગૃહીનાં સ્થાનમાન પણ આગમ સાહિત્યમાં સુવર્ણાક્ષરે આલેખિત હોવા ઉપરાંત ભરૂચની જેમ રાજગૃહી પણ પ્રાયશ્ચિત્ત તીર્થ તરીકે પ્રખ્યાત હતું. આ ઇતિહાસની વિગતો શ્રી વ્યવહાર સૂત્રના ભાષ્યની ટીકા દ્વારા આજેય જાણી શકાય છે.
કોઈ ગંભીર પાપનું પ્રાયશ્ચિત્ત કરવું હોય અને એવા 5 કોઈ સુગુરુનો યોગ ન જ મળે, તો પ્રાયશ્ચિત્ત કઈ રીતે કરવું? એનું માર્ગદર્શન આપતા વ્યવહાર ભાષ્યની ટીકામાં લખવામાં આવ્યું છે કે, આવા વિકટ સંજોગોમાં પ્રાયશ્ચિત્તાર્થીએ ભરૂચ અથવા રાજગૃહી જઈને ત્યાં 9
જૈનશાસનના જ્યોતિર્ધરો ભાગ-૨ # ૨
