Jayoday Mahakavya Ka Samikshatmak Adhyayan

SR No.: 006171
Original Sutra Author: N/A
Author: Kailash Pandey
Publisher: Gyansagar Vagarth Vimarsh Kendra
Publication Year: 1996
Total Pages: 270
Language: Hindi
Classification: Book_Devnagari
File Size: 23 MB

Page 78

46/ जयोदय महाकाव्य का समीक्षात्मक अध्ययन - भरत चक्रवर्ती के समकालीन जयकुमार का आदिपुराण में पूर्ण आख्यान मिलता है। वहाँ का वर्णन भी मर्यादित है । इसलिये इस इतिवृत्त को पौराणिक या ऐतिहासिक मानने में संशय का स्थान नहीं है । इस प्रकार हम इसे प्रख्यात कोटि के इतिवृत्त में रख सकते
* * * फुट नोट 1. नै.म., 1/3 2. यदुपश्रुतिनिवृत्तिश्रिया कृतसंकेत इवाथकौधियाम् ।
विजनं हिजनैक नायकः सहसैवाभिललाष सायकः ॥ ज.म., 25/88 3. महापुराणं मधुरं विलोड्य क्षीरवन्मया ।
नवनीतमिवारब्धं प्रीत्यै भूयात्सतामिदम् ॥ ज.म., 28/91 4. आ.पु., भाग-1, 1/53
5. वही, 1/57 6. तस्य शिष्योऽभवच्छ्रोमान् जिनसेनः समिद्धधीः ।। अविद्धावपि यत्कर्णो विद्धौ ज्ञानशलाकया। 7. यस्मिन्नासन्नभव्यत्वान्मुक्तिलक्ष्मीः समुत्सुका । स्वयंवरीतुकामेव श्रौती मालामयूयुजत् ॥ 8. येनानुचरितं बाल्याद् ब्रह्म व्रतमखण्डितम् । स्वयंवर विधानेन चित्रमूढ़ा सरस्वती॥ 9. यो नाति सुन्दराकारो न चातिचतुरो मुनिः । तयाप्यनन्यशरणा यं सरस्वत्युपाचरत् ॥ 10. धीः शमो विनयश्चेति यस्य नैसर्गिका गुणाः । सूरीनाराधयन्ति स्म गुणैराराध्यते न वः । 11. यः कृशोऽपि शरीरेण न कृशोऽभृत्तपोगुणैः। न कृशत्वं हि शारीरं गुणैरेव कृशः कृशः । 12. यो नागृहीलापालिकान्नाप्यचिन्तयदञ्जसा । तथाप्यध्यात्मविद्याब्धेः परं पारमशिश्रियत्॥ 13. ज्ञानाराधनया यस्य गतः कालो निरन्तरम् । ततो ज्ञानमयं पिण्डं यमाहुस्तत्त्वदर्शिनः ॥
ज.ध., श्लोक 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34 14. तस्य य सिस्सी गुणवं गुणभद्दो दिव्वणाणपरिपुण्णो ।
पक्खोववासमंडी महातवो भावलिंगी व ॥ दर्शन सार 15. आ.पु.भा.-2, 43/14, 17, 18, 40 16. (अ) आसीदन्धकवृष्णेश्च सुभद्रा वनितोत्तमा ।
पुत्रास्तस्या दशोत्पन्नास्त्रिदशाभा दिवश्युताः ॥ समुद्रविजयोऽक्षोभ्यस्तथाऽस्तिमितसागरः। .. हिमवान् विजयश्चान्योऽचलो धारणपूरणौ ॥ अभिचन्द्र इहाख्यातो वसुदेवश्च ते दश । - हरि.पु.सर्ग 18/12, 13, 14 पू. (कंस) स्वसारं प्रददौ तस्मै देवकी गुरुदक्षिणाम् । -हरि.पु. 33/39 उत्त. सशङ्खचक्रादिसुलक्षिताङ्गः स्फुरन्महानीलमणिप्रकाशः । स देवकीसुतिगृहं स्वदीप्त्या प्रदीप्तिमान् द्योतयति स्मकृष्णः॥ - हरि.पु. 35/20 अथात्र यदवृत्तमतीष पावनं पुरेव तु श्रेणिक लोकहर्षणम् । दशाहमुख्यस्यं सुसौर्यवासिनः शृणु प्रवक्ष्येऽवहितस्तदद्रुतम्।। जिनस्यनेमेस्त्रिदिवावतारतः पुरेव षण्मासपुरस्सरा सुरैः ।
प्रवर्तिता तज्जननावधिहे हिरण्यवृष्टिः पुरुहूतशासनात् । - हरि.पु. 37/12 (ब) श्वेताम्बर साहित्य में भी नेमिनाथ के पिता का नाम समुद्र विजय और कृष्ण के __ पिता का नाम वसुदेव मिलता है । - सम.सू. 158
000