Page Text
________________
प्रकरणम् ५६ ]
बालमनोरमा-तत्त्वबोधिनीसहिता । [ ४६३
रुको 'रो रि' ( सू १७३ ) इति लोपः, न च तस्मिन्कर्तव्ये यणः स्थानिवत्वम्, पूर्वत्रासिद्धे तन्निषेधात्, आरति, धरियति । लिङि तिपा निर्देशाद् 'गुणोऽर्ति-' ( सू २३८० ) इति गुणो न । रिङ्, रलोपः दीर्घः श्रारियात्, अरि
1
>
कनिर्देश उदाहरणसूचनार्थः । 'अदभ्यस्तात्' इति ः अदादेश इति यावत् । यणिति । रुकि कृते अर्ऋ प्रति इति स्थिते ऋकारस्य यण् रेफ इत्यर्थः । तथा च अर् र् अतीति स्थिते आह रुको रो रीति लोप इति । ननु रेफस्य लोपे कर्तव्ये यणादेशसंपन्नस्य रेफस्य ' अचः परस्मिन् -' इति स्थानिवत्त्वाद् ऋकारपरकत्वाद्रेफपरकत्वाभावात् कथं पूर्वरेफस्य लोप इत्यत श्राह पूर्वत्रासिद्धे तनिषेधादिति । पूर्वत्रासिद्धीयकार्ये कर्तव्ये स्थानिवत्त्वनिषेधादित्यर्थः । आरतीति । अर् र् अति इति स्थिते पूर्वरेफस्य लोपे सति 'ठूलोपे -' इति दीर्घः । न च यणः स्थानिवत्त्वं शक्यम्, दीर्घविधौ तन्निषेधादिति भावः । अरियतीति । द्वित्वे उरदत्त्वे हलादिशेषे रिकि रीकि च कृते, परत्वादभ्यासस्य इयङि, ततो यणि रिग्रीकोस्तुल्यमेव रूपमित्यर्थः । अरर्षि, श्ररियर्षि अरषि, अरियरीष । अः अरियूथः । अरमिं, अरियमिं अररीमि, अरियरीमि । अवः, अरियूवः । अररांचकार, अरियरांचकार । अररिता, अरियरिता । अररिष्यति, अरियरिष्यति । अरतु, अरियर्तु, अररीतु, अरियरीतु अर्ऋतात् श्ररिवृतात् । ताम्, अरियृताम् । आरतु, अरियूतु । अहि, श्ररिहि । श्ररराणि, अरियराणि । अरराव, अरियराव । लङि आरः, आरियः आररीत्, आरियरीत् । श्रर्ऋताम्, आरियृताम् । श्रररुः, श्ररियरुः । श्ररः श्रारियः आररी, आरियरीः । श्रऋतम्, आरियृतम् । आर्ऋत, आरिवृत । श्रररम्, आरियरम् । ऋव, आरियृव । विधिलिङि अर्ऋयात्, अरियृयात् । अयाताम् अरियृयाताम् । श्रयुः, अरियूयुः इत्यादि । आशीर्लिङि विशेषमाह लिङि शितपेति । रुकि अर् ऋयात् इति स्थिते 'अर्ति' इति श्तिपा निर्देशाद् 'गुणोऽर्ति -' इति गुणो नेत्यर्थः । रिङिति । ऋकारस्येति शेषः । तथा च अर् रि यात् इति स्थिते आह दीर्घ इति । 'रो रि' इति लोपे 'ठूलोपे -' इति दीर्घ इत्यर्थः । तथा च परिनिष्ठितमाह आरियादिति ।
भावः । आरतीति । 'रो रि' इति लोपे 'ठूलोपे -' इति दीर्घः । 'दीर्घोऽकितः ' इति दीर्घस्तु न भवति कित्त्वात् । अरियतीति । परत्वात्पूर्वमियङ् । ततो यण् । रिप्रीकोस्तुल्यमिदम् । मध्यमोत्तमयोस्तु । श्ररर्षि । अरियर्षि । अररीषि । अरियरीषि । अर्ऋथः । अरियृथः । अरर्मि । अरयर्मि । अररीमि । अरियरीमि । अर्ऋवः । अरियृवः । लिटि अररांचकार । रिप्रीकोस्तु । श्ररियरांचकार । लुटि अररिता ।
1
| SR No. | 006150 |
| Book Title | Laghu Siddhant Kaumudi Part 03 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Girdhar Sharma, Parmeshwaranand Sharma |
| Publisher | Motilal Banrassidas Pvt Ltd |
| Publication Year | 1982 |
| Total Pages | 714 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 18 MB |