________________
लघुसिद्धान्तकौमुद्याम् शरि विसर्गस्य विसर्गो वा 'हरिःशेते, हरिश्शेते ।
१०५ स-सजुषो रुः ८।२।६६ । पदान्तस्य सस्य सजुषश्च रुः स्यात् ।
१०६ अतो रोरप्लुतादप्लुते ६।१।११३। अप्लुतादतः परस्य रोरुः स्यादप्लुतेऽति । शिवोऽर्व्यः ।
१०७ हशि च ६।१।११४ । तथा । "शिवो वन्धः। ।
१०८ भो-भगो-अघो-अ-पूर्वस्य योऽशि ८ । ३ । १७ । एतत्पूर्वस्य रोर्यादेशोऽशि । देवा इह, देवायिह । भोस् भगोस् अघोस् इति सान्ता निपाताः तेषां, रोर्यत्वे कृते ।
१-हरिः+शेते । २-पक्षे सत्वे, "स्तोश्चना श्चुः" इति शकारे हरिश्शेते, एवं छात्राः+ सन्ति = छात्राः सन्ति, छात्रा सन्ति यात्रास्सन्ति रसाः + षट् = रसाःषट रसाषट, इत्यादयः। ३- शिवस् + अर्यः । अत्र स्त्वे कृते उत्व गुणः पूर्वरूप प। उत्वं प्रति रुत्वस्याऽसिदत्वं तु न भवति, रुस्वमनूद्य उत्वविधानसामथ्यात, शिवोऽर्व्यः, एवं शुद्धोऽहम् । बुद्धोऽहम् । छात्रोऽपम् इत्यादि । ४-मप्लुतादतो रोहः स्याद् हशि, इत्यर्थः। ५-शिवो वन्द्यः शिवस्+वन्यः इति स्थिती 'ससजुषो रुः' इति रुत्वे 'हशि च' इति उत्वे वकारगताकारेण सहोकारस्य 'माद गुणः' इति गुरणे भोकारे सिध्यति रूपं 'शिवो वन्द्यः' इति । ऐवं रामो वदति, छात्रो गच्छति, कृष्णो जयति, काको डीयते, कणो ददाति, व्यासो व्रते, इत्यादयः ।
-देवस्+इह, रोर्यादेशे "३० लोपः शाकल्यस्य” इति पिकल्पेन यलोपः; देवा इह, देवायिह । एवं छात्रा प्रागच्छन्ति, वीरा उत्सहन्ते, देवा एते, धार्मिका वर्षन्ते, भक्ता भजन्ति, हमा हेषन्ति, याज्ञिका यान्ति, बाला रमन्ते, विप्रा दयन्ते । हलि सर्वत्र "हलि सर्वेषाम्" इति नित्यं 'य' लोपः ।
१०५ --पदान्त सकार और सजुष् शब्द के षकार को रु होता है । १०६ अप्लुत अत् से परे रु को उ होता है अप्लुत अत् परे रहते । १०७-अप्लुत अत् से परे रु को उ होता है हर परे रहते ।
१०८-भो-मगो-अघो और अकार है पूर्व में जिसके ऐसे रु को य होता है अश् परें रहते।
