________________
लघुसिद्धान्तकौमुद्याम्
१३ अप्-सुमनस्समासिकता वर्षाणां बहुत्वञ्च । एष स्त्रीत्व बहुवचनातत्वञ्च । प्राप इमाः सुमनसः = पुष्पम् । देवतावाची तु पुरस्येव । समाः = वर्षम् | सिकताः = बालुकाः ।
३४०
१४ ऋकारान्ता मातृ-दुहितृ- स्वसृ यातु- ननान्दरः । ऋकारान्ता एते पञ्चैव स्त्रीलिङ्गाः । स्वत्रादिपञ्चकस्यैव ङानिषेधेन कर्त्रीत्यादेः ङीपा-ईकारान्तत्वात् तिसृचत - स्रोस्तु स्त्रियामादेशतया विधानेऽपि प्रकृत्योस्त्रिचतुरोऋकारान्तस्वाभावाद् न दोषः । इनि स्त्र्यधिकारः ।
पुल्लिङ्गाधिकारः
१५ पुमान् । श्रयमधिकारः ।
१६ घञवन्तः । घञन्ता यथ - पाकः रामः, त्यागः ।
अप्प्रत्ययान्तो यथा
करः गरः ।
१७ घाजन्तश्च । घप्रत्ययान्ता यथा - विस्तरः, गोचरः, दन्तच्छदः । श्रच्प्रध्ययान्ता यथा चयः, जयः, श्रयः ।
१८८ नङन्तः । पुसि स्यात् । यज्ञः । याच्ञा तु स्त्रियाम् । प्रश्नः, विश्नः, यत्नः । रक्ष्णः ।
,
१६ कयन्तो घुः । किप्रत्ययान्तो घुसंज्ञः पुंसि । उदधिः समाधिः, सन्धिः, व्याधिः, विधिः, निधिः ।
''
२० उदन्तः । प्रभुः, विभुः ।
२१ रुत्वन्तः । मेरुः, मेतुः ।
२२ अवन्तः । इत्यधिकृत्य ।
२३ कोपधः । २४-टोपधः । २५ - गोपधः । २६ - थोपधः । २७ - नोपधः । २ = - पोपधः । २६ - भोपधः । ३० - मोषधः ३१ - योपधः । ३२ - रोपधः । ३३पोधपः । ३४ - सोपधः । श्रकारान्ता उक्तोपघाः प्रायः पु ंसि । क्रमशो यथा - स्तवकः, कल्कः । घटः, पटः । गणः, पाषाणः । रथः, यूथः । इनः फेनः । दीपः सर्पः । कुम्भः, शरभः । होमः धर्मः । यः समयः । क्षुरः खुरः । वृषः, वृक्षः । बायसः, महानसः । इति पुंल्लिङ्गाधिकारः ।
नपुंसकलिङ्गाधिकारः
३५ नपुंसकम् । अधिकारोऽयम् ।
३६ भावे ल्युडन्तः । यथा - ज्ञानं, हसनं, गममम् ।
