________________
२७८
लघुसिद्धान्तकौमुद्याम वंश्ये पित्रदौ जीवति पौत्रादेर्यदपत्यं चतुर्थादि 'ता वसंशमेव स्यात् । १००८ गोत्राद्य न्यस्त्रियाम् ४ । १ । १४ । यून्यपत्ये गोत्रप्रत्ययान्तादेव प्रत्ययः स्यात् , स्त्रियां न तु युवसंज्ञा । १००६ यजिओश्च ४ । १ । १०१ । गोत्र यो यत्रिौ तदन्तात् फक स्यात् । १११० आयनेयीनीयियः फ-ढ-ख-छ-घां प्रत्ययादीनाम् ७ । १ ।२।
प्रत्ययादेः फस्य आयन्, ढस्य एय, खस्य ईन्, छस्य ईय्, घस्य इय स्युः। गर्गस्य युवापत्यं माायणः । दाक्षायणः ।
१०११ अत इञ् ४ । १।६५ । अपत्यऽर्थे । दाक्षिः। १०१२ बाह्वादिभ्यश्च ४ । १ । ६६ । "बाहविः । औडुलोमिः । (लोम्नोऽपत्येषु बहुप्वकारो वक्तव्यः) 'उडुलोमाः । प्राकृतिगणोऽयम् ।
१-नतु गोत्रसंज्ञमित्यर्थः । २-गाायणः-यमन्तात् गर्गशब्दात् ( गार्यात् ) युवापत्येऽर्थे 'यभित्रोश्चे' ति फकि 'प्रायनेयी....' इत्यादिना फस्यायनादेशे भत्वे यस्येतिच' इत्यकारलोपे गप्वे प्रादिपदिकत्वात् विभक्तिकार्यो सिध्यति रूपं 'गाग्र्यायणः' इ'त । ३-इअन्ताद् ‘दक्ष' शब्दात् ( दाक्षःः) फक् । ४-ईस स्यादित्यर्थः। ५-'पोर्गुणः' इति गुरपोऽवादेशः, प्रादिवृद्धिश्च । ६-उडूनीव ( = नक्षत्राणीव ) लोमानि यस्य स 'उडुलोमा' उडुलोम्नोऽपत्यं पुमान-औडलोमिः । 'नस्तद्धिते' इति टिलोपः ७-बहुवचनेषु । ८औलोमिः, प्रौडुलोमी, उडुलोमाः । पौडुलोमिम्, उडुलोमान् । इत्यादि ।
१००८ गोत्रप्रत्ययान्त से ही युवापत्य अर्थ में प्रत्यय होता है, स्त्रीलिङ्ग में युव संज्ञा नहीं होती।
१००६-गोत्र अर्थ में यान्त और इञन्त से फक प्रत्यय होता है युवापत्य अर्थ में ।
१.१० प्रत्यय के आदि स्थित फ-ढ-ख-छ-घ के स्थान में क्रम से प्रायन एय ईन-ईब्-इय आदेश होते हैं।
१०११-अदन्त से इञ् प्रत्यय होता है अपत्य अर्थ में । १०१२ बाह्वादिगणपठित शब्दों से इञ् प्रत्यय होता है।
