________________
उत्तरकृदन्तम्
व्ययत्वम् । कृष्णं 'द्रष्टुं याति । कृष्णं दर्शको याति । ८५० काल-समय- 'बेलासु तुमुन् ३ | ३ | १६७ | *कालार्थेषूपपदेषु तुमुन् स्यात् । कालः समयो वेला वा भोक्तुम् । ८५१ भाबे ३ । ३ । १८ ।
सिद्धावस्थापन्ने धात्वर्थे वाच्ये धातोर्घञ् । पाकः । ८५२ कर्तरि च कारक संज्ञायाम् ३ | ३ | १६ |
२३६
कर्तृ-भिन्ने कारके घञ् स्यात् ।
८५३ घञि च भावकरणयोः ६ । ४ । २७ ।
रज्जेर्नलोपः स्यात् । रागः । अनयोः किम्- ' रज्यत्यस्मिन्निति रङ्गः ।
१ - दृश + तुम् 'सृजिदृशोर्झल्यम किति' इति सूत्रेण 'अम्' श्रागमः ऋकारस्य यण
"
"
"
रेफः, व्रश्चेति शस्य षत्वं ष्टुस्वम्, द्रष्टुम् । कृष्णकर्मकभविष्यद्दर्शनार्थं यानं ( गमनम् ) इत्यर्थः । अत्र यातीत्युपपदम् । 'न लोकाव्ययनिष्ठाखल थं ' इति षष्ठी निषेधः । २ - प्रत्र 'प्रकेनोर्भविष्यदाधमण्र्ययोः' इति षष्ठीनिषेधः । ३ - पर्यायग्रहणमर्थोपलक्षणार्थम तथैवाह वृत्तौ कालार्थेध्विति । ४- पाकः - 'पच्' धातोः 'भावे' इति सूत्र े रेण भावार्थे 'बन्' प्रत्ययः अनुबन्धलोपे 'श्रत उपधाया' इति वृद्धौ 'चजोः कु घिण्यतो' रिति चकारस्य ककारे प्रातिपदिकत्वेन विभक्तिकायें सिध्यति रूपं 'पाक' इति । ५- रज्जनं = रागः । रज्यतेऽनेन इति वा विग्रहः | ६ - रागः - 'रज्ज्' धातोः 'भावे' इति सूत्रेण भावे 'प्रकर्त्तरि च कारके इत्यादिना करणे वा घञि श्रनुबन्धलोपे 'घञि च भावकरणयो' रिति रज्जेनं लोपे 'चजो: कु...' इत्यादिना कुवे उपधावृद्धौ विभक्तिकायें 'रागः' इति रूपम् । ८प्रत्राधिकरणे घञ् । रङ्गो-नाट्यशाला ।
८५० - कालार्थक उपपद रहते धातु से तुमुन् प्रत्यय होता है । ८५१-सिद्धावस्थापन्न धात्वर्थ वाच्य रहते धातु से घञ् प्रत्यय होता है । ८५२–घञन्त से संज्ञा गम्य रहते कर्तृभिन्न कारक में घञ होता है । ८५३ - रज्ज धातु के न का लोप होता है भाव और करण अर्थ में विहित घञ् प्रत्यय परे रहते ।
