________________
लघुसिद्धान्तकौमुद्याम् उपदेशे योऽच् तदन्तानां हनादीनां च चिणीवाङ्गकार्य वा स्यात् स्यादिषु भावकर्मणोर्गम्यमानयोः स्यादीनामिडागमश्च । चिण्वदभावपक्षेऽयमिट । चिण्वद्भावाद् वृद्धिः। 'भाविता, भविता । भाविष्यते, भविष्यते, । भूयताम् । अभूयत । भूयेत । भाविषीष्ट, भविषीष्ट,।
७५४ चिण भावकर्मणोः ३ । १ । ६६ ।
च्लेश्चिण् स्याद् भावकर्मवाचिनि तशब्दे परे 'अभावि। अभाविष्यत, अभविष्यत । अकर्मकोऽप्युपसर्गवशात सकर्मकः । अनुभूयते "आनन्दश्चैत्रेण त्वया मया च । अनुभूयते। अनुभूयन्ते । त्वमनुभयसे । अहमनुभूये । अन्वभावि । अन्वभाविषाताम्, अन्वभविषाताम् । णिलोपः-"भाव्यते। भावयाञ्चक । भावयाम्बभूवे । भावयामासे । चिण्वदिट । भाविता । अाभी. यत्वेनासिद्धत्वारिणलोपः । भावयिता । भावयिषीष्ट । अभावि । अभाविपाताम् । अभावयिषाताम् । भृष्यते। बुभूषाञ्चके। बुभूषिता । वुभूषि
१-भाविता-'भू' धातोर्भावे लुटि प्रात्मनेपदे लुटस्तकारे तासि डादेशे टेलोपि 'स्य-सिच् इत्यादिना वा चिण्वभावे इटि च वृद्धौ पावादेशे 'भाविता' इति चिण्वद्भावाभावपते 'भविता' इति रूपम् । २-अभावि-म धातो वे लुङि
आत्मनेपदे लुङस्तकारेऽटि प मध्ये च्लो, च्लेश्च 'चिण भावकर्मणो' रिति चिणि "चिणो लुक्' इति तलोपे वृद्धौ मावादेशे सिध्यति रूपम् 'प्रभावि' इति । ३-अर्थभेदात्, तथा चोक्तम्
'उपसर्गेण धात्वर्थो बलादन्यत्र नीयते । प्रहाराऽऽहार-संहार-विहार-परिहारवत्' ।
४-कमण उक्तत्वात प्रथमा । ५-एयन्तस्य 'भू' धातोः कर्मणि प्रत्यये एतानि रूपाणि । 'णेरनिटि' इति णिलोपः । ६-चिएवदिटः-भाभीयत्वात् 'णेरनिटि' इति सूत्रदृष्टयाऽसिद्धत्वात् सत्यपि-इटि, णिलोप इत्यर्थः । ७-सन्नन्तस्य 'भू' धातोः भावे रूपाणि ।
चिण के समान अङ्गकार्य विकल्प से होता है; स्य-सिच-सीयुट और तास् परे रहते, भाव और कर्म की गम्यमानता में; साथ ही स्यादियों को इडागम भी होता है।
७५४-च्लि के स्थान पर चिण होता है मावकर्मवाची तशब्द परे रहते।
