Page Text
________________
१५०
लघुसिद्धान्तकौमुद्याम्
यायाताम् । यायुः । यायात् । यायास्ताम् । यायासुः । 'अयासीत् । श्रयास्यत् । वा ' गतिगन्धनयोः | ५ | भा दीप्तौ । ६ । ष्णा शौचे । ७ । श्रा पाके । ८ । द्रा कुत्सायां गतौ । ६ । प्सा भक्षणे । १० । रा दाने । ११ । ला आदाने । १२ । दाप् लवने | १३ | पा रक्षणे | १४ | ख्या प्रकथने । १५ । अयं सार्वधातुक एव प्रयोक्तव्यः । विदज्ञाने । १६ लादि - आदेश विधिसूरम् )
५६८ विदो लटो वा ३ । ४ । ८३ ।
वेत्त लेटः परस्मैपदानां गलादयो वा स्युः । वेद, विदतुः विदुः । वेत्थ, विदथुः, विद । वेद, विद्व, विद्म । पक्षे वेत्ति वित्तः । विदन्ति । 'आम' विधिसूत्रम ५६६ उष-विद - जागृभ्योऽन्यतरस्याम् ३ । १ । ३६ ।
अभ्यो लिटि श्रम् वा स्यात् । विदेरदन्तत्वप्रतिज्ञानादामि न गुणः । ४ विदाञ्चकार । "विवेद । 'वेदिता । वेदिष्यति ।
1
१ - प्रयासीत - 'या' धातोः लुङि तिपि इकारलोपेऽडागमे मध्ये चलौ, च्लेः सिचि 'यमरमनमातां सक् च' इति सूत्रेण सकि सिच इटि तकारस्य ईटि ' या स् इस् ई त् इति स्थितौ 'इट ईटि' इति सिचो लोपे सवर्णदीर्घे सिध्यति रूपम् 'अयासीत्' इति । २-वाति । ववौ । भाति । बभौ । स्नाति । सस्नौ । श्राति । शश्रौ । द्राति । दद्रौ । साति । पप्सौ । राति । ररौ । लाति । ललौ । दाति । ददौ । पाति । पपौ । ख्याति । सर्वत्र लुङि 'यमरमनमातां सक्च' इति इट्सकौ, प्रवासीत्, प्रवासिष्टाम् श्रवासिषुः । इत्यादिरूपाणि ज्ञेयानि । 'स्ना श्राद्रा- प्सा एषां चतुर्णाम् श्राशीर्लिङि 'वान्यस्य संयोगादेः' इति विकल्पेन एवम् स्नेयात्, स्नायात् । श्रेयात् श्रायात् । यात्, द्रायात् । सेयात्, प्सायात् । इत्यादि । ३- लघूपधत्वाभावान्न गुणः । ४ - विदाञ्चकार - 'विद्' धातोः लिटि 'उषविदजागृभ्योऽन्यतरस्याम्' इत्यनेनामि तस्याच घातकत्वेऽपि विदेरदन्तत्त्वप्रतिज्ञानात 'पुगन्ते' ति गुणेन, 'भ्रामः' इति लिटो लुकि 'कृचानुप्रयोगस्य' इति लिटपरकृञो ऽनुप्रयोगे 'विदाम् ' इत्यतः लिटस्तिपि खलि 'कु' इत्यस्य द्वित्वेऽभ्याससंज्ञायाम् 'उरत' इति प्रत्वे रपरत्वे ' हलादिशेषः' इति रेफस्य मोपेऽभ्यासस्य शत्रुत्वे 'प्रचोव्ािंति' इति वृद्धौ रपरत्वे मकारस्यानुस्वारें परसवर्णं च विदा चकार' इति सिध्यति । ५ - श्रामोऽभावपक्षे रूपम् । ६- अनिटकारिकासु तु श्यन्निर्देशेन सत्तार्थकस्य दिवादेविदो ग्रहणं, तनाऽय सेट् ।
"
५६८ - विद धातु से परे लट् सम्बन्धी परस्मैपद को पलादि आदेश विकल्प से होते हैं ।
५६६-उष्, विद् जागृ धातु से परे श्राम् होता है विकल्प से लिट् परे रहते ।
| SR No. | 006148 |
| Book Title | Laghu Siddhant Kaumudi Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vishvanath Shastri, Nigamanand Shastri, Lakshminarayan Shastri |
| Publisher | Motilal Banrassidas Pvt Ltd |
| Publication Year | 1981 |
| Total Pages | 450 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 25 MB |