________________
११६
लघुसिद्धान्तकौमुद्याम्
इचावितौ। ४३६ गाति-स्था-घु-पा भूभ्यः सिचः परस्मैपदेषु २ । ४ । ७७ । एभ्यः सिचो लुकस्यात् । 'गापाविहेणादेश-पिबती गृह्यते। ४४० भूसुबोस्तिङि ७ । ३ । ८८ ।
भ सूएतयोः सार्वधातुके सिङि परे गुणो न । अभूत् । अभूताम् । 'अभूवन् । अभूः । अभूतम् । अभूत । अभूवम् । अभूव । अभूम ।
४४१ न मा योगे ६ । ४ । ७४ । अडाटौ न स्तः । मा भवान् भूत । मा स्म भवत् । मा स्म भूत् । ४४२ लिङ निमित्त लुङ क्रियातिपत्तो ३ । ३ । ३। हेतुहेतुमद्भावादि लिङ्-निमित्तं तत्र भविष्यत्यर्थे लुङ् स्याक्रियाया अनिष्पत्तौ गम्यमानायाम अभविष्यत्। अभविष्यताम् । अभविष्यन् । अभविष्यः। अभविष्यतम्। अभविष्यत । अभविष्यम । अभविष्याव । अभविष्याम । सुवृष्टिश्चेदभविष्यत्तदा सुभिक्षमभविष्यत् इत्यादि शेयम् ।
१-इण प्रादेशी 'गा' । 'पिब' प्रादेशो यस्य भवति स 'पा' गृह्यते, गापोग्रंहणे इएपिबत्योहणमिति" भाष्योक्तेः। ३-अभवन्-भधातोलुङि प्रथमपुरुषबहुवचने कस्य भयादेशे ईडागमे झेरन्तादेशे च्लो, च्लेः सिचि 'गातिस्थे ति सिचो लुकि 'भुवो वुग लुलिटो:' इति वुगागमे इतश्चेति ईकारलोपे संयोगान्तत्वेन तकारलोपे च सिध्यति रूपम् 'अभूवन्' इति । ३-हेतुहेतुमद्भावादौ ( कारणकार्यभाबादौ ) द्योत्ये । ४-भूधातुप्रयोगप्रकार निर्देशः क्रमशः सर्वलकारेषु
धर्मात् सुखं भवति वत्स !. यथा बभव भक्तध्रुवस्य, भविता च तवापि तच्छवः । लाभो भविष्यति, भवान् भवतु प्रवृत्ती
धर्म. यथाऽभवदसौ भगवत्प्रपन्नः ॥१॥ ४३६ - गा, स्था, घुसंज्ञक, पा और भू धातु से परे सिच का लुक होता है। ४४०-भू सू धातु को सार्वधातुक तिङ परे रहते गुण नहीं होता है । ४४४-माङ् के योग में अट आट नहीं होते हैं ।
४४२-- हेतुहेतुमद्भावादि जो लिङ् के निमित्त, उन अर्थों में भविष्यत्कालिक क्रिया वाची धातु से लुङ् लकार होता है क्रिया की असिद्धि गम्यमान हो तो।
