________________
ઢાળનો અર્થ :
શ્રી અરિહંતપદનું ધ્યાન કરીએ, જે અરિહંતો ચોત્રીશ અતિશયવાળા છે, પાંત્રીશ વાણીના ગુણવાળા છે અને બાર ગુણોએ ગુણવંત છે. ૧
જેમના શરીરે ૧૦૦૮ ઉત્તમ લક્ષણો છે; અસંખ્ય ઈંદ્રો જેમની સેવા કરે છે; ત્રણ કાળના-થયેલા, થવાના અને વિચરતા પ્રભુને હું વંદન કરું છું. જેઓ પંચમ મહાદેવ-દેવાધિદેવ છે. ૨૦
જેમના પાંચ કલ્યાણક વખતે ચૌદ રાજલોકમાં સર્વત્ર ઉદ્યોત થાય છે, જે પ્રભુ અઢાર દોષોથી રહિત છે અને તરણતારણ હોવાથી જગતમાં વહાણ સમાન છે. ૩
છ કાય જીવોરૂપ ગોકુલ-જીવસમૂહને પાળનાર હોવાથી જે મહાગોપ કહેવાય છે અને જે જગતાત દયાનો પડહ વજડાવનાર હોવાથી મહામાહણ કહેવાય છે. ૪
સંસારસમુદ્રનો પાર પમાડનાર હોવાથી જે ભાવનિર્યામક કહેવાય છે અને જગતના જીવોને મોક્ષમાર્ગે લઈ જતા હોવાથી મહાસાર્થવાહ કહેવાય છે. ૫
જેમના અસંખ્ય આત્મપ્રદેશો નિર્મળ થયા છે. વળી નવ નવા શેયની અનંતી વર્તનાને જાણનાર હોવાથી જેમના પ્રગટ થયેલા અનંત પર્યાયો કહેવાય છે. ૬
એવા અરિહંત પરમાત્માનું પિંડ, પદસ્ત અને રૂપસ્થ પણે દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાયે કરી ધ્યાન કરવાથી દેવપાળ વગેરે સુખી થયા છે અને સૌભાગ્યલક્ષ્મીપદ-મોક્ષપદને પામ્યા છે. ૭
* અરિહંતને સદામોરી વંદના. વિવરણ :
દરેક કાળ અને ક્ષેત્રમાં અરિહંત પરમાત્માની બાબતમાં નામ-આકૃતિ (સ્થાપના) દ્રવ્ય અને ભાવથી એ પુરુષોત્તમનું નામસ્મરણ થાય છે, કરાય છે. એવા અનંતાનંત ઉપકારી અરિહંત પરમાત્માને હું (અમે) ભાવથી નમસ્કાર કરું છું. (કરીએ છીએ.)
અરિહંત પરમાત્માના જીવનને નજર સામે રાખીશું તો તેઓનું ટૂંકમાં વર્ણન કરવું સમજાવવું ઘણું અઘરું છે. ચોત્રીશ અતિશયથી યુક્ત એ પ્રભુ જેમ જેમ કર્મક્ષય કે (૧) ચક્રવર્તી-રાજા-મહારાજાદિ નરદેવ (૨) દેવગતિમાં જવાને યોગ્ય કર્મ જેમણે ઉપાર્જન
કર્યું છે તેવા સદાચરણીય મનુષ્યો દ્રવ્યદેવ. (૩) દેવગતિને પ્રાપ્ત થયેલા જીવો ભાવવ. (૪) જેઓ વર્તમાનકાળે ધર્મનું આચરી રહ્યા છે અને યોગ્ય આત્માઓને ધર્મમાર્ગે વાળી રહ્યા છે તેઓ ધર્મદેવ અને (૫) જેમનામાં સ્તુતિ કરવાને યોગ્ય સમગ્ર એશ્વર્યાદિ તમામ વસ્તુઓ રહેલી છે તે પાંચમાં મહાદેવ-દેવાધિદેવ.