________________
પ્રસંગોપાત ઈન્દ્રને પ્રભુના અંતિમ ઉપદેશ-ની અવધિજ્ઞાનથી જાણ થઈ અને તેણે પણ પ્રભુને વિનંતી કરી કે – હે પ્રભુ ! આપના નિર્વાણનો સમય નજીક આવી રહ્યો છે. જે ક્ષણે આપનું નિર્વાણ થશે તે ક્ષણે “સર્વાર્થસિદ્ધ' મુહૂર્ત આદિ બધા યોગ બરાબર છે. પણ “ભસ્મગ્રહ' જે આપના નિર્વાણ નક્ષત્ર ઉપર દ્રષ્ટિ નાખનારો છે. તેથી આપના ભવિષ્યના શાસનને ઘણું નુકસાન થશે. જીવોના પરિણામો બગડશે. શાસન ચાળણીની જેમ ચળાશે. માટે કૃપા કરી ક્ષણ-બે ક્ષણ આયુષ્ય વધારો જેથી એ ભસ્મગ્રહનો પ્રભાવ નબળો પડે. શાસન દીર્ઘકાળ સુધી સુશોભિત રહે.
પ્રભુએ ઈન્દ્રની શંકાને દૂર કરવા અને કર્મના અચળ સિદ્ધાંતને સ્પષ્ટ સમજાવતાં કહ્યું, હે ઈન્દ્ર ! આ જીવે જ્યારે જેવા પ્રકારનું આયુષ્ય બાંધ્યું હોય ત્યારે તેવા સંયોગોમાં જ તેનું આયુષ્ય પૂર્ણ થાય છે. તેમાં કોઈનું કાંઈ ચાલતું નથી. જીવ બાળ હોય કે વૃદ્ધ, સુખી હોય કે દુઃખી, પુણ્યવાન હોય કે પુણ્યહીન, એ સર્વ માયા સંકેલી જાય જ છે. વર્ષ, મહિનો, તિથી, વાર, સમય આદિ બધું જ નિશ્ચિત હોય છે. આથી આયુષ્યમાં વૃદ્ધિ થવી અશક્ય છે. હજી ક્ષય (ઘટી જવું) સંભવીત છે.
જે ક્ષણે વીતરાગી પ્રભુ દીર્ઘ દેશના સંભળાવતા હતા. ત્યારે ૯ લચ્છી, ૯ મલ્લી રાજાઓ પ્રભુની દેશના સાંભળવા આવ્યા હતા. તે અવસરે હસ્તિપાલ રાજાએ પોતાને આવેલા આઠ સ્વપ્ન અંગે પ્રભુને જિજ્ઞાસા ભાવે પૂછ્યું. તેથી પ્રભુએ આઠે સ્વપ્નના ફળ જે પ્રરૂપ્યા હતા, તેનો ટૂંકસાર નીચે મુજબ છે. સ્વપ્ન
ફળ ૧. હાથી = ક્ષણિક સુખ માટે મહા દુઃખરૂપ સંસાર નહિ છોડે.
વાંદરો = ધર્માચાર્યો ચંચળ પરિણામિ થશે.
ક્ષીરવૃક્ષ = શ્રાવકોને અન્ય ધર્મીઓ ઘેરી લેશે. (અશ્રદ્ધાળુ કરશે.) ૪. કાકપક્ષી = ગચ્છની વ્યવસ્થા તૂટી જશે. (સ્વચ્છંદીના કારણે) ૫. સિંહ = જિનધર્મની અન્ય ધર્મીઓ કરતાં સ્વધર્મીઓજ હેલના કરશે. ૬. કમલ = ધર્સીજન ખરાબ સોબતથી ભ્રષ્ટ થશે. બીજ = પાત્રાપાત્રનો વિચાર કર્યા વિના ધર્મનું ઉતાવળથી શ્રવણ કરાવશે.
તેથી પરિણામ સારું નહિ આવે. ૮. કુંભ = ક્ષમાદિ ગુણોથી યુક્ત સાધુ થોડા (અલ્પ સંખ્યક) હશે.
આ રીતે પ્રભુએ ૨૧000 વર્ષ પછી પાંચમા આરાના અંતે જૈન ધર્મ વિચ્છેદ થશે ત્યારે પરિસ્થિતિ કેવી હશે, તે પણ પ્રસંગોપાત વર્ણવતાં કહ્યું.
| મારા નિર્વાણ પછી ૩ વર્ષ ૮ માસે પાંચમો આરો શરૂ થશે. જે ક્રમશઃ સર્વ રીતે ક્ષીણ થતો જશે. મર્યાદાઓ લોપ થતી જશે. નીતિ નિયમો ઢીલા થતા * આયુષ્ય નિમિત્તને પામી “અપવર્તનીય' પ્રકારે આપધાતાદિ કારણે તૂટી શકે છે. તીર્થંકરના આત્માનું કોઈપણ રીતે તૂટે નહિ.
૫૧
૨.
જ છે