________________
જીવોએ આત્મા માટે થોડું વિચારવું જરૂરી છે.”
મનુષ્યભવ એ મૂલ ધન છે. દેવગતિ એ (શુભકરણીનો) લાભ છે. નરકતિર્યંચગતિ (અશુભ અધ્યવસાયથી) મૂળધનનો નાશક છે. રાત પછી દિવસ ઉગે તેમ એક ગતિમાંથી બીજી ગતિ (પરભવ)માં આ જીવને કર્મ અનુસાર જવું પડે છે અને સુખ-દુઃખ ભોગવવું પડે છે. આ જન્મ-મરણના ચક્રમાંથી બચવા અહિંસામૂલક સર્વવિરતિ ધર્મ સર્વોત્તમ ઉપાય છે.”
“હિંસા ન કરવી, અસત્ય ન બોલવું, ચોરી ન કરવી, બ્રહ્મચર્ય પાળવું અને પરિગ્રહ ન કરવો એ પાંચ મહાવ્રતો છે. જે આત્મા આ વ્રતોનો સર્વથા સ્વીકાર કરે છે. તેનો સંસાર અલ્પ થાય છે. સંસારને ભોગવવામાં ભવભ્રમણ વધે છે. જ્યારે સંસારને ત્યજવાથી આત્મરણતા પ્રાપ્ત થાય છે.''
જે સમયે ભ. મહાવીર અપાપાપુરીમાં ધર્મદેશનાને આપતા હતા તે સમયે બીજી તરફ ૧૪ વિદ્યાના પારગામી ઈન્દ્રભૂતિ આદિ ૧૧ પંડિતો ૪૪૦૦ શિષ્યોની સાથે સોમિલ બ્રાહ્મણ દ્વારા આયોજિત યજ્ઞકાંડ કરાવતા હતા. પંડિતો તેના વિશિષ્ટ મહિમાને મુક્ત મને બતાડતા હતા. તે દરમિયાન જ્યારે આકાશ માર્ગે દેવ-દેવીઓને ભૂમિ માર્ગે હજારો નર-નારીઓના ગમનાગમનને જોયું.
સર્વપ્રથમ તો પોતાના યજ્ઞમંડપમાં એ બધા આવે છે તેવો પંડિતોએ પ્રચાર કર્યો. પરંતુ જ્યારે દેવ-દેવી આદિને અન્ય સ્થળે જતાં જોયા ત્યારે પ્લાન મુખવાળા થઈ ચિંતામાં પડ્યા. આમ કેમ થયું તે વિચારવા લાગ્યા.
તપાસ કરતાં ઈન્દ્રભૂતિ પંડિતને સત્ય બિના જ્યારે ખબર પડી કે કોઈ સર્વજ્ઞ આવ્યા છે. વિશાળ સભાખંડમાં ઉપદેશ આપે છે. સર્વજ્ઞ શબ્દ સાંભળવાથી પોતાની હીનતા દેખાઈ. તેથી તરત પોતાની વિદ્વતામાં લાગતાં કલંકને દૂર કરવાં, પ્રભુ સાથે વાદવિવાદ કરવા વૈર-વિરોધની ભાવનાથી યજ્ઞક્રિયા બીજાને સોંપી નિકળી પડ્યા. તેઓના ૫૦૦ શિષ્યો પણ ગુરૂ ઈન્દ્રભૂતિની બિરૂદાવલી ગાતા-બોલતાં સાથે જ સમવસરણ તરફ જઈ રહ્યાં હતા. જતી વખતે પગલે-પગલે, ક્ષણે-ક્ષણે પોતાના ગુરૂની વિદ્વતાની ઉપર ગૌરવ અનુભવતા. મનમાં પોતે જ નિશ્ચિત વિજયી થશે એવા દ્રઢ સંકલ્પ ગોઠવી રહ્યાં હતા. કારણ ગુરૂએ અનેકોને વાદ-વિવાદમાં સહેલાઈથી જીત્યા છે. એટલે આજે પણ વિજય તેમના જ હાથમાં છે એમ તેઓએ માની લીધેલું.
પણ... સમવસરણને નિહાળતાં પ્રભુના દિવ્યરૂપને દ્રષ્ટિગોચર કરતાં ઈન્દ્રભૂતિ એક ક્ષણ માટે સ્તબ્ધ થઈ ગયા. એક ક્ષણ કોણ છે ? એવો પ્રશ્ન ઈન્દ્રભૂતિજીના મનમાં ઉદ્દભવ્યો. * પ્રાણાતિપાત, મૃષાવાદ, અદત્તાદાન, મૈથુન અને પરિગ્રહ.
૧૭