________________
અંગભૂંછણા-કેસર-સુખડ વગેરે પ્રતિવર્ષ મૂકવા, તીર્થયાત્રાએ ગયા હોઈએ ત્યાં પહેરામણી-અંગભૂંછણા-દીવાનું ઘી-ધોતિયા-સુખડ-કેસર-ફૂલદાણી -કળશ-પિયુ-ચામર-થાળ-વાજિંત્રો', વગેરે અનેક વસ્તુઓ મૂકવાની
કહી છે.
ઉપરોક્ત પાઠોમાં દેરાસર તથા ઉપાશ્રયમાં જે જે વસ્તુઓ મૂકવાની કહી છે, તે કેવળ પડી રાખવા માટે નહીં, પણ યથાવસર અન્ય આરાધકો પણ તેનો વપરાશ કરી સ્વકલ્યાણ સાધે અને તેમાં પોતાને નિમિત્ત બનવારૂપે લાભ થાય તે માટે મૂકવાની છે. જો પૂજા કે સામાયિકાદિ આરાધનામાં પરદ્રવ્યના વપરાશથી લાભ ન થતાં નુકસાન થતું હોય, તો શાસ્ત્રકારો બીજાને નુકસાનકારી એવો આ બધી સામગ્રી મૂકવાનો માર્ગ શા માટે બતાવે? શું બીજાને નુકસાનના ખાડામાં ઊતારી પોતે લાભ ખાટવો આવો માર્ગ હોઈ શકે ખરો? શાસ્ત્રકારો તો સ્વ-પર ઉભયને કલ્યાણકર એવો માર્ગ બતાવતા હોય છે. તેથી આ શાસ્ત્રપાઠો ઉપરથી જણાય છે કે કોકે મૂકેલી આરાધનાની સામગ્રી વાપરનાર શ્રાવક પારદ્રવ્ય વાપરવા છતાં ગેરલાભ નહીં પણ યથાયોગ્ય લાભનો ભાગી બને છે. સંબોધ પ્રકરણ ગ્રન્થમાં દેવદ્રવ્યના ત્રણ પ્રકાર પાડેલા છે. એમાં પૂજા દેવદ્રવ્ય' (જિનમૂર્તિ સાધારણ) એવો એક પ્રકાર બતાવ્યો છે. પરમાત્માના દેહની પૂજા માટે દાનરૂપે મળેલું દ્રવ્ય પૂજા દેવદ્રવ્ય છે. કેસર, પુષ્પ, દૂધ વગેરે અષ્ટપ્રકારી પૂજાની સામગ્રી લાવી જિનભક્તિ કરવા તથા આંગી માટે આ દ્રવ્ય વપરાય છે. જેથી ધનના અભાવ વગેરે કારણે કોઈ શ્રાવક જિનપૂજાથી વંચિત ન રહી જાય. સંબોધ પ્રકરણકારે દેવદ્રવ્યનો આ ભાંગો બતાવ્યો છે તેથી જણાય છે કે પદ્રવ્યથી પૂજા કરનારને લાભ થઈ શકે છે. આજે આ વ્યવસ્થા અષ્ટપ્રકારી પૂજાના ચડાવા વગેરે સ્વરૂપમાં જોવા મળે છે. કેસરાદિથી પૂજા કરી આરાધકો કલ્યાણ સાધે તેમાં અનેક વ્યક્તિ લાભ
લેવા માંગતા હોય ત્યારે આ ચડાવા બોલવામાં આવે છે. ટૂંકમાં પૂજાની a. શ્રાદ્ધવિધિ પ્રકાશ-૫, શ્લો.૧૩, પૃ.૧૧૯ b. શ્રાદ્ધવિધિ પ્રકાશ-૫, શ્લો.૧૩, પૃ.૧૧૮
(iv)
-
- 39
-
