________________
તે કોઈ ઠંડું પીણું કે મુખવાસ પણ નહોતું, પણ સૌના મનમાં સમારંભની શ્રેષ્ઠ વાનગી હતી ઠંડું, મીઠું, સુગંધપૂર્ણ પાણી. અને રાજાથી પૂછ્યા વગર ન રહેવાયું.” “મંત્રીશ્વર, એક એક ચઢિયાતી વાનગી પીરસીને તમે રંગ રાખ્યો. પણ, આ મીઠું, સુગંધી લહેજતદાર પાણી તો ખૂબ ગમ્યું. તે આ નગરના ક્યા કૂવાનું છે ? કે પછી બહારગામથી આણાવ્યું હતું?” “રાજન્ ! પાણી સાથે કામ છે ને ? કૂવાથી આપને શું મતલબ છે?” “આ પાણી ચાખ્યા પછી તેનું ઉત્પત્તિસ્થાન જાણ્યા વિના ચેન નહિ પડે.” “પણ રાજન્ ! તે પાણીનું પ્રાપ્તિસ્થાન કહેતાં પહેલાં આપશ્રી તરફથી હું નિર્ભયતાનું વચન માંગું છું.” “અરે મંત્રીશ્વર, નિર્ભયતાના વચનની વાત કરો છો ? તે પાણીનું પ્રાપ્તિસ્થાન જાણ્યા પછી હું તમને બક્ષિસો આપીશ, કારણ કે આ પાણીથી હું ખૂબ તુટ થયો છું.”
“તો ક્ષમા કરજો રાજન ! આ કોઈ કૂવા, વાવ કે નદીનું પાણી નથી અથવા કોઈ ગામ કે નગરમાંથી આણેલું નથી. પણ આજથી કેટલાક દિવસો પહેલાં આપણે એક ગટર પાસેથી પસાર થતા હતા. તે ગટરના પાણીમાંથી ભયાનક દુર્ગધ પ્રસરતી હતી. તે દુર્ગધ આપને બેચેન બનાવ્યા અને પુદ્ગલના ખેલનાં તત્ત્વજ્ઞાનથી હું એક જ ચેનમાં રહ્યો. તે જ ગટરના પાણી પર શુદ્ધીકરણની અનેક પ્રક્રિયા કરીને મેં તેને મીઠું, સુગંધપૂર્ણ અને શીતલ બનાવ્યું છે. આ પાણી પણ મને રાગાંધ બનાવી શકતું નથી. કારણ કે તે પણ પુદ્ગલનો જ ખેલ છે તે હું જાણું છું.”
જે પાણી જોઈને થુંકવાનું મન થતું, નાક બંધ કરવાનું મન થતું અને ખૂબ જુગુપ્સા થતી તે જ પાણી ઘૂંટડા ભરીને આનંદથી પીધા કરવાનું મન થાય છે, તે અજ્ઞાન દશા છે. તે બન્ને પુલની વિરોધી અવસ્થાઓ છે તેમ જાણનારો જ્ઞાની બન્ને અવસ્થામાં ચિત્તને સમભાવમાં રાખી શકે છે.
ટંકશાળમાંથી તાજી છપાઈને બહાર પડતી સો રૂપિયાની કરન્સી નોટ તિજોરી, ગલ્લો, બેન્ક અને બજારમાં ખૂબ ફરીને આખરે ફાટેલી
હદયકંપ { ૮