________________
ત્યારે પોતાના પતિ પ્રદેશ રાજાનું કાસળ કાઢી નાંખ્યું હતું. ઈતિહાસના પાને પાને સ્વાર્થની કાળી કથાઓ ગંધાઈ રહી છે. દુનિયાના ખૂણે ખૂણો સ્વાર્થના ગંદા કાદવથી ખરડાયેલો છે. પ્રસંગે પ્રસંગે તેવા અનુભવો દરેકને થાય છે. આવા સ્વાર્થમિશ્રિત સંબંધોમાં મોહ અને મમતા શું કરવા ?
અત્યંત સ્નેહી પરિવાર પણ લાચાર બનીને વીંટળાયેલો ઊભો હશે અને તે બધાની હાજરીમાં જમડો આપણને ઉઠાવી જશે. કેન્સરની અસહ્ય વેદનામાં સેવા, સાંત્વન કે સારવાર કદાચ પરિજનો કરશે પણ તે વેદનામાં ભાગ પડાવવાનું કોઈથી શક્ય નથી. મૃત્યુ થશે ત્યારી વહાલી પત્ની આંગણેથી વળાવીને પાછી ફરશે અને સગો દીકરો બહુ બહુ તો સ્મશાન સુધી મૂકવા આવશે. એક વૈરાગ્યના પદ્યમાં કવિએ આ વાત બહુ સુંદર શબ્દોમાં મૂકી છે.
વહાલાં તે વહાલાં શું કરે, વહાલાં વળાવીને વળગે; વહાલાં તે વન કેરાં લાકડાં, એ તો સાથે રે બળશે.
કોઈ સ્વજન ચિતામાં સાથે બળી મરવાના નથી, મરી ગયા પછી રાખને પણ અડવાના નથી. મોહને ઓગાળવા માટે જ્ઞાનીઓએ આવી જાત-જાતની વિચારણાઓ સુંદર પદોમાં રજૂ કરી છે. શ્રી અધ્યાત્મકલ્પદ્રુમ નામના ગ્રન્થમાં પત્ની પ્રત્યેનું, સંતાનો પ્રત્યેનું, સ્વજનો પ્રત્યેનું અને શરીર કે ધન વગેરે પ્રત્યેનું મમત્વ કેવી રીતે ઓગાળી શકાય તે માટેની સુંદર વિચારણાઓ મૂકેલી છે.
સ્નેહી અને સ્વજનોની, મિત્રો અને પડોશીઓની, વહાલાઓની અને પોતાના માનેલાઓની બીજી એક મોટી મર્યાદા છે, કે આપણને સહાયક અને મદદરૂપ થવાના તેમનાં ગમે તેટલા તીવ્ર પ્રયત્નો હોય પણ આપણી ભાગ્યરેખા ટૂંકી હોય તો તે સહાયક બની શકતા નથી. પુણ્ય પરવારી ગયા પછી કોઈ પડખે ઊભું રહેતું નથી અને ઊભું રહે તો પણ તે ખરેખર સહાયક બની શકતા નથી. કોઈ અનુકૂળ બને તો પણ પ્રતિકૂળ પડે છે. આર્થિક મુશ્કેલીમાં કોઈ પૈસા ધીરે તો તે પણ બજારની મંદીમાં ડૂબતાં દેવું ઉલટું વધે છે. માંદગીમાં ડોક્ટર દવા કરે પણ ભાગ્ય પ્રતિકૂળ
હૃદયકંપ છે ૨૯