________________
ન બને? પૈસાની તાકાત ઉપર તેની આંધળી શ્રદ્ધા છે. પૈસાનો પ્રભાવ દુનિયામાં જોઈને આ ભ્રાન્તિ મનમાં સ્થિર બની છે. માનવી માને છે કે પૈસા વિના દુનિયામાં કાંઈ ઉપજતું નતી, કાંઈ મળતું નથી. પૈસાથી બધું જ હસ્તગત થતું દેખાય છે. પૈસાથી કોલેજમાં એડમિશન મળે છે, સરકારી ઓફીસમાં નોકરી મળે છે, ચૂંટણીની ટિકિટ મળે છે, મતપેટીમાં મત મળે છે, પાર્લામેન્ટની સીટ મળે છે, ફેક્ટરીનું લાયસન્સ મળે છે. સંસ્થાનું ટ્રસ્ટી પદ મળે છે. સમાજમાં પ્રતિષ્ઠા મળે છે. શ્રીમંત બાપની કન્યા મળે છે, શું નથી મળતું ? પૈસાથી અખરોટ ખરીદી શકાય છે તેમ અમલદાર પણ ખરીદી શકાય છે. પૈસાથી પાઉં અને બિસ્કીટની જેમ આબરુ પણ ખરીદી શકાય છે. પૈસાથી માણસ આખી દુનિયામાં ફરી શકે છે, મનમાન્યા વિલાસ કરી શકે છે, કોર્ટમાં કેસ જીતી શકે છે; રમતમાં દાવ જીતી શકે છે, ચૂંટણીમાં સીટ જીતી શકે છે, સ્પર્ધામાં ઈનામ જીતી શકે છે અને પરીક્ષામાં નંબર લાવી શકે છે. પૈસો એ કલિકાલનું જાણે કલ્પવૃક્ષ છે. માટે જ માનવી પૈસાની તાકાત પર મુશ્તાક રહે છે. આ મુશ્તાકપણે તેને તેની વાસ્તવિક અસહાય દશાનું ભાન થવામાં પ્રતિબંધક બને છે.
સમજણના હથોડા મારી-મારીને ભ્રાન્તિના આવરણો તોડવા જ પડશે. જીવન જીવવા માટે કદાચ પૈસો જરૂરી હશે, પણ પૈસાનું મહત્ત્વ એટલી હદ સુધી તો ન જ આંકવું જોઈએ કે જીવન પૈસા કમાવા માટેનું સાધન બની જાય. પૈસાથી સામગ્રી ખરીદી શકાય છે, સુખ કદાપિ નહિ. પૈસાથી ભોજન મળી શકે છે, ભૂખ નહિ. પૈસાથી ડનલોપની સુંવાળી ગાદી મળી શકે પણ ઊંઘ નહિ. પૈસાથી સગવડતા મળી શકે, સ્વસ્થતા નહિ.
ગરીબ ભૂખે મરે છે તો શ્રીમંત ભૂખ માટે મરે છે. એરકંડિશન્ડ કેબિનમાં પણ તેને ઘણો ઉકળાટ છે. વોટરકુલરના પાણી પણ તેના
હૃદયકંપ છે ?
