________________
ડગલેને પગલે સત્ય અને અસત્યની પસંદગીની મોટી દ્વિધા ઉપસ્થિત થાય છે અને ત્યારે તાત્કાલિક લાભ લઈ લેવાની વૃત્તિ અસત્યના દુઃખદાયી પેંગડામાં ફસાવી દે છે.
૩૦૦ રૂપિયાની પડતર કિંમતવાળી સાડીની પડતર ૫૦૦ રૂપિયા બતાવે તો ૫૫૦માં વેચીને ૨૫૦નો નફો પ્રાપ્ત કરી શકાય છે. સાચી પડતર ઘરાકને જણાવે તો ૩૫૦ રૂપિયાથી વધુ ન ઊપજે. જૂઠું બોલે તો ૨૦૦ રૂપિયા વધુ મળે છે. આ ૨૦૦ રૂપિયાનો તાત્કાલિક લાભ માનવીને લલચાવે છે. લાલચુ માનવી સામે દેખાતી ૨૦૦ રૂપેડી તરફ નજર કરીને મલકાય છે પણ તે દ્વારા નોંતરાતા મહાનુકસાનો પ્રત્યે તે આંખ મિંચામણાં કરે છે. થોડાક કૂકા ખાતર તે સત્યનું સ્મશાન રચવા તૈયાર થઈ જાય છે. આવા અનેક પ્રસંગોની હારમાળા ચાલતા અસત્યના સંસ્કારોથી આત્મા વાસિત બને છે. પછી તો જુઠાણું એ સ્વભાવ બને છે. વગર પ્રયાજને પણ જૂઠ બોલવાની ટેવ પડે છે.
એક બાજુ છે એક માત્ર લાભઃ ૨૦૦ રૂપિયાનો તત્કાલ વધુ નફો. પણ સામે નુકસાનો કેટલા?
• સત્ત્વની હાનિ - અસત્યના સંસ્કારો - અન્યનો અવિશ્વાસ - જિનાજ્ઞાનો લોપ - અશુભ કર્મનો બંધ - લોકમાં અપયશ છે.પરલોકમાં દુર્ગતિ - ભાવિમાં વચનયોગની દુર્લભતા
જૂઠાણાં હાંકવાની આદત
જૂઠું બોલવામાં કામચલાઉ થોડોક તાત્કાલિક લાભ કદાચ મળી જતો હોય તો પણ પરંપરાએ અનેક નુકસાનોના ભોગ બનવું પડે છે. સત્યના શરણે જવાથી મામૂલી તાત્કાલિક લાભને કદાચ જતો પણ કરવો પડે. પણ પરિણામે અઢળક ફાયદાઓ અવશ્ય પ્રાપ્ત થાય છે. ઝોક જ્યારે તાત્કાલિક લાભને કારણે અસત્ય તરફનો થઈ જાય ત્યારે વિચારવું જોઈએ કે
મજૂરને તેની મજૂરી તરત મળે છે પણ મામૂલી. કારીગરને તેની રોજી દિવસના અંતે મળે છે, પણ થોડી વધારે. મેનેજરને પગાર મહિનાના અંતે મળે પણ ઘણો વધારે.
પેઢીના માલિકને કમાણીનો અંદાજ વર્ષના અંતે સરવૈયા નીકળે પછી જાણવા મળે છે, પણ તે રકમ લાખોમાં હોય છે.
- ૭૯]
