________________
Q ઘર ઃ એક સંસ્કારપીઠ
સોલમ, ગ્રીકદેશના પ્રખ્યાત ચિંતક હતા. એક સડેલું સફરજન લઇને ઊભા રહ્યા. લોકોને કહ્યું,‘બોલો, આ બગડેલા સફરજનને સુધારવું હોય તો શું કરવું પડે ?' બધા આશ્ચર્યમાં ગરકાવ થઇ ગયા. સડેલું સફરજન વળી સુધરે શી રીતે ? બધા મૌન રહ્યા, એટલે સોલમે પોતાનો સવાલ દોહરાવ્યો.
એક પ્રૌઢે સભા વતી જવાબ આપ્યો,‘આ સફરજનને તો ફેંકી જ દેવું પડે.’ બધા સોલમના પ્રતિભાવની રાહ જોતા હતા. સોલમે કશું કહ્યા વગર તે સફરજનના ચાર સરખા ટુકડા કર્યા. અંદર રહેલા તેનાં બીજ બતાવીને પૂછ્યું,‘આ બીજ કેવાં છે ?’ ‘તે તો સારા છે’ બધાએ સ્વીકાર્યું. તેને વાવવાથી સારું સફરજન ન મેળવી શકાય ?’ સડેલા સફરજનના પણ બીજ તો સારા જ હોય છે. સહુને એક નવું બ્રહ્મજ્ઞાન લાધ્યું.
આજે સમાજમાં અનેક દૂષણો ફેલાતા જાય છે. માનવીય મૂલ્યોને પ્રતિષ્ઠિત ક૨વામાં વર્તમાન શિક્ષણ સર્વથા નિષ્ફળ નિવડ્યું છે, ત્યારે પેલા સડેલા સફરજનની યાદ આવે છે અને સાથે જ તેમાંથી નવસર્જન કરવાની હોંશ જન્માવે તેવો કીમિયો મળે છે. નવી પેઢી એ બીજ છે. તેનું સરખું જતન કરાય, તેનું યોગ્ય રીતે વાવેતર થાય, પ્રમાણસરનું સિંચન મળી રહે અને સાથે નિંદામણ થતું રહે તો એક આખા સભ્યસમાજની ફસલ ઉગાડવી અશક્ય નથી. અહીં વાલીઓએ બીજના રખોપા બનવું પડે. વાલીઓ માટે અંગ્રેજીમાં વપરાતો શબ્દ છે 'Guardian'. વાલી તે, જે રક્ષણ કરે છે.
વ્યવસાયમાં, મીટિંગોમાં, પ્રવાસોમાં કે પાર્ટીઓમાં જેની ‘પપ્પા’ નામની મૂડીનું રોકાણ થઇ ગયું હોય અને શોખ ખાતર કરાતા જોબમાં, જાતજાતના ક્લાસિસમાં અને કિટ્ટી પાર્ટીઓમાં ‘મમ્મી’ નામની છેલ્લી બચત
શિક્ષણની સોનોગ્રાફી
