________________
D પ્રક્રિયા અંગે પ્રતિક્રિયા
ગુજરાતી પાઠ્યપુસ્તકમાં એક વાર્તા આવે છે : એક પારધી શિકાર કરવા માટે જંગલમાં ગયો. છેક સાંજે પણ શિકાર ન મળતાં તે તળાવ પાસેના ઝાડ ઉપર બેઠો. ત્યાં એક હરણ આવ્યું. પારધીએ તેને મારવા બાણ ચઢાવ્યું ત્યાં હરણે આજીજી કરી ‘ઘે૨ જઇને બચ્ચાને અને હરણીને મળી આવું પછી મને મારજે.’ પારધીએ વિશ્વાસ રાખી તેને જવા દીધું. થોડી વાર થતાં હરણનું બચ્ચું આવ્યું. તેણે કહ્યું ‘મારા માતા-પિતાને મહીંને આવું પછી મને મારજે.’ પારધીએ વિશ્વાસ રાખીને તેને પણ જવા દીધું. થોડી વારે હરણી આવી. તેણે પણ પતિ અને બચ્ચાને મળી લીધા બાદ મારવા કહ્યું ‘ત્રણે ઘેર ગયાં. મળ્યાં. ખૂબ મળી લીધું. ધરાઇ ધરાઇને મળી લીધા બાદ ત્રણે પેલા પારધી પાસે આવ્યા. પારધી ત્રણેને જોઇને ગળગળો થઇ ગયો. સજળ નેત્રે રૂંધાતા સ્વરે એ બોલ્યો. તમે....તમે... કેવા મહાન... કેવા સાચાબોલા છો. કેવા પ્રામાણિક છો. તમને મારીને મારે ક્યાં જવું ? ના, હું તમને નહીં મારું. મારાં બાળકો માટે તો હું ફળ-ફૂલ લઇ લઇશ અને આમ હરણાં બચી ગયાં.’
વર્ગખંડમાં કાગળ પરનો આ પાઠ શિક્ષકના મુખમાધ્યમે ચલાવાય છે. એ પાઠ ‘ચાલે’ છે એટલે શું થાય છે કે શું થવું જોઇએ તેની હજી સુધી કોઇને ખબર પડી નથી. શિક્ષક વાંચે છે, વિદ્યાર્થી વાંચે છે, અઘરા શબ્દોના અર્થ કહેવાય છે. પછી શિક્ષક પાઠ સમજાવે છે. પછી નિમ્નોક્ત પ્રશ્નોના જવાબ આઇધર શિક્ષક ઓર વિદ્યાર્થી આપે છે. શિક્ષક કાં તો ડિક્ટેટ કરાવે છે અથવા ગાઇડમાંથી જવાબો લખી લેવાની સૂચના આપવાની તસ્દી લે છે.
તે પ્રશ્નો કેવા છે ? ઉદાહરણ તરીકેઃ
તળાવની પાસે પહેલું કોણ આવ્યું ? બીજું કોણ આવ્યું ? છેલ્લે
શિક્ષણની સોનોગ્રાફી
