________________
ઉજળા ભવિષ્યની તૈયારી કરનારા માટે એક સરળ, સરસ અને સચોટ વાક્ય લખાયું છે.
If you are planning for a year, sow rice.
If you are planning for a decade, plant a tree.
If you are planning for a century, educate a person.
A
n કેળવે તે કેળવણી
સૈકાઓની તૈયારી કરવા માટે શિક્ષણ આપવાની વાતમાં શિક્ષણની મહત્તા અને લાંબાગાળા સુધીની અસરકારકતાનું બયાન થયું છે. પણ અહીં યક્ષપ્રશ્ન એ ઊભો થાય છે કે અહીં શિક્ષણ કેવું સમજવું ? યક્ષપ્રશ્ન એટલે જેનો જવાબ આપતા ન આવડે તો મરવું પડે.
વનવાસ દરમ્યાન તળાવના કિનારે પાંડવોને યક્ષે પ્રશ્ન પૂછેલો. તેનો જવાબ માત્ર યુધિષ્ઠિરને જ આવડ્યો હતો. શેષ ચારે ય પાંડવોને ઢળી જવું પડેલું. શિક્ષણના સ્વરૂપનો પ્રશ્ન આજે ખરા અર્થમાં યક્ષપ્રશ્ન બન્યો છે. તેનો યોગ્ય જવાબ નહીં અપાય તો પેઢીઓની પેઢીઓએ સૂઇ જવું પડશે.
આજે શિક્ષણ એટલે માત્ર માહિતીઓનું પ્રદાન. થોકબંધ માહિતીઓનું પ્રદાન. ઢગલાબંધ હકીકતોનું પ્રદાન. જથ્થાબંધ તથ્યોનું પ્રદાન. જેટલું પ્રદાન વધુ તેટલું શિક્ષણ ઊંચું. શિક્ષણની પરિભાષા અંગેની આ પાયાની ભૂલ રહી જવાના કારણે આજે શિક્ષણનું આખું ય માળખું બદલવાની જરૂર ઊભી થઇ છે.
શિક્ષણનો સંબંધ પ્રદાન સાથે નથી, અસર સાથે છે. શિક્ષણ શબ્દનું મૂળ શિક્ષ્ ધાતુમાં છે (શિસ્=To learn) શિક્ષણ એટલે શીખવું, તૈયાર થવું, ઘડાવું. જ્યાં માહિતી આપવાની મુખ્યતા હોય અને ઘડતર જ્યાં ગૌણ હોય તેને શિક્ષાવૃત્તિ કહેવા કરતાં ભિક્ષાવૃત્તિ કહેવાનું વધુ પસંદ કરીશ.
૫
શિક્ષણની સોનોગ્રાફી
