________________
1 iધનો ઉપવાસ
પ્રભુ ગૌતમ પાસે ઘણું હતું, તે તેમની વિશેષતા નહોતી, જે હતું તે પચેલું અને પરિણત હતું, તે તેમની મોટી ખાસિયત હતી. અજીર્ણ બહુ મોટો રોગ છે. સર્વે: નીyભવા: રૂપ, બળ, ધન, જ્ઞાન, તપ વગેરે શક્તિઓ પુણ્યોદયથી કે ક્ષયોપશમના પ્રભાવે મળી તો જાય, પરંતુ મળ્યા પછી તેનું પાચન થવું જોઈએ. જો તે શક્તિઓ પચે નહિ તો ફૂટી નીકળે. કોઈ પણ શક્તિનો અપચો અનેક ઉપાધિઓ ઊભી કરે.
સામાન્ય રીતે આરોગ્યના વિષયમાં માણસ ભોજન સંબંધી ત્રણમાંથી એક પણ તકલીફ ચલાવી લેવા તૈયાર નથી. પહેલી તકલીફ ભૂખ ન લાગવાની. ભૂખ ન લાગે તો તરત તે ડૉક્ટર પાસે જઈને ફરિયાદ કરે છે અને ઉપચાર કરાવે છે. ભૂખ લાગે પણ રુચિ ન થાય તો પણ તે અકળાય છે. ભૂખ ખૂબ લાગે પણ ભોજનની વાનગી આંખ સામે આવતાંની સાથે ઊબકા આવે. આ તકલીફ પણ તેને પીડે છે. તરત અરુચિના દોષનો તે ઉપચાર કરે છે. ત્રીજી તકલીફ છે; અપચાની ભૂખ લાગે, રુચિ પણ થાય અને તેથી ભોજન આરોગી પણ શકે, પરંતુ ખાધેલું પચે નહિ. જે ખાય તેનું અજીર્ણ થાય.આ તકલીફથી માણસ હેરાન હેરાન થઈ જાય છે. પાચનની ફાકીઓ અને ડાયજેસ્ટીવ પીલ્સ ખાઈને ખાધેલું
(૬) ગૌતમ ગોષ્ઠિ છે –
